Szczelina odbytu jest najczęstszą chorobą proktologiczną, z którą pacjent zgłasza się do lekarza. Jest drugim schorzeniem (po chorobie hemoroidalnej) pod względem częstości występowania. W naszym kraju pacjenci ze szczeliną odbytu stanowią 6 – 15% chorych proktologicznych.
Szczelina odbytu to bolesne, podłużne pęknięcie błony śluzowej końcowego odcinka kanału odbytu, obejmujące anodermę i przebiegające najczęściej od linii zębatej do ujścia zewnętrznego. Przyczyną powstania szczeliny odbytu zawsze jest wzmożone napięcie mięśnia zwieracza wewnętrznego odbytu.
Jeśli występuje w położeniach bocznych, należy sprawdzić, czy nie jest związana z chorobą Leśniowskiego-Crohna, AIDS lub innymi rzadszymi chorobami, takimi jak gruźlica i przewlekłe wrzodziejące zapalenie jelita.
Biorąc pod uwagę czas trwania choroby oraz jej przyczyny, wyróżnia się szczelinę:
- ostrą,
- przewlekłą,
- nawrotową,
- poporodową.
Najważniejsze bezpośrednie korzyści wynikające z przeprowadzenia operacji usunięcia szczeliny odbytu to:
- zanik bólu podczas oddawania stolca
- ustanie krwawienia
Do zabiegu usunięcia szczeliny odbytu kwalifikują się pacjenci, u których stwierdzono:
- przewlekłą szczelinę odbytu,
- utrzymywanie się krwawienia lub dolegliwości bólowych mimo wcześniejszego zastosowania różnych sposobów leczenia zachowawczego.
Z całą pewnością zabieg usunięcia szczeliny odbytu należy odwołać jeśli u pacjenta stwierdzono którąkolwiek z poniższych chorób:
- choroba Leśniowskiego-Crohna,
- AIDS,
- rak jelita grubego.
Przygotowanie do zabiegu
Przed operacją, należy przeprowadzić z pacjentem szczegółowy wywiad, zwracając uwagę na ewentualne urazy okolicy odbytu, biegunki i schorzenia podstawowe. Chodzi przy tym również o wykluczenie choroby Leśniowskiego-Crohna, AIDS, a u osób starszych, raka jelita grubego.
Każdy chory powinien być również szczegółowo zbadany per rectum, aby lekarz miał możliwość ocenić rozległość i głębokość szczeliny, obecność przerośniętej brodawki lub guzka wartowniczego. Ocena ta jest istotna, aby w dalszym etapie można było obiektywnie ocenić postępy w terapii.
Przebieg
Operacja usunięcia szczeliny odbytu polega na wycięciu szczeliny wraz z powiększoną brodawką wewnątrz odbytu i przerosłym fałdem skórnym na zewnątrz. Dokonuje się też przecięcia niewielkiej części włókien mięśnia zwieracza wewnętrznego, co pozwala wyleczenie.
W przypadku przewlekłej szczeliny odbytu, najlepsze efekty uzyskuje się wykonując sfinkterotomię boczną, zamkniętą lub otwartą.
Otwarta metoda usunięcia szczeliny odbytu polega na nacięciu skóry, wypreparowaniu i przecięciu zwieracza.
Zamknięta metoda polega na nakłuciu skóry i wprowadzeniu pod nią ostrza noża, którym przecina się zwieracz.
Metoda alternatywna. Inną metodą jest odbytu stosowanie dilatatora, czyli rozszerzacza mięśni zwieraczy wspomagane lekami porażającymi mięśnie. Każdorazowo sposób prowadzenia operacji dobiera chirurg – proktolog w zależności od wskazań.
Ryzyka po zabiegu
Choć operacja szczeliny odbytu, uważana jest za najłatwiejszy zabieg proktologiczny, to także w jej wyniku może dojść do kilku powikłań w postaci zaburzeń kontynencji, deformacji kanału odbytu lub nawrotów.
Do pozostałych skutków ubocznych zabiegu zalicza się przejściowe nie trzymanie stolca i nie trzymanie gazów.
Rekonwalescencja
Rany w odbycie goją się zwykle od jednego do kilku tygodni. Terapia wymaga regularnej zmiany opatrunków, w celu uniknięcia rozwoju zakażenia w ranie, które może prowadzić do powstania ropnia. Dużo też zależy od rodzaju przeprowadzonego zabiegu.
Lekarze wykonujący operacje
