Badania USG (ultrasonografia) są techniką bezinwazyjnego obrazowania z użyciem ultradźwięków, stosowaną w medycynie już od dziesięcioleci. Z uwagi na swoją uniwersalność i nietraumatyczny przebieg są one wykonywane przez wiele poradni, z sukcesem pozwalając na precyzyjne diagnozowanie wielu schorzeń.
Technologia HD Live jest najnowocześniejszym osiągnięciem w zakresie obrazowania płodu. Dzięki niej uzyskuje się obrazy płodu o niespotykanej dotąd rozdzielczości w naturalnych kolorach.
Podczas badania 3D/4D można dokładniej ocenić i zarejestrować obraz twarzy i czaszki dziecka, ocenić jego profil, umiejscowienie uszu, budowę, ułożenie i ruchomość kończyn, rozpoznać jego płeć. Dzięki obrazowaniu trójwymiarowemu łatwiejsze jest uwidocznienie pewnych cech płodu, które mogą świadczyć o różnych chorobach, wadach genetycznych i wadach wrodzonych, w tym wadach strukturalnych serca, które niejednokrotnie można korygować po urodzeniu dziecka. Obrazowanie 3D/4D ułatwia zrozumienie nieprawidłowości rozwojowych płodu przez rodziców dziecka i dostarcza wielu informacji niedostępnych w tradycyjnym badaniu 2D. Badanie 4D w technologii HD Live można wykonać już od 6. tygodnia ciąży – zarodek jest widoczny wtedy tak jak w fetoskopii – technologii optycznego obrazowania płodu. Badanie jest całkowicie nieinwazyjne.
Wrażenia i wspomnienia z badania 4D pomagają w budowaniu więzi rodziców ze swoim potomkiem już w okresie prenatalnym, a zdjęcia z tego badania są wspaniałą pamiątką dla rodziców.
USG jamy brzusznej daje możliwość oceny narządów jamy brzusznej: wątroby, pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, trzustki, śledziony, nerek i nadnerczy.
Przygotowanie do badania
W przeddzień badania należy stosować dietę lekkostrawną. Na badanie należy stawić się na czczo. Oprócz tego, należy zażyć środek przeciw wzdęciom, np. Espumisan, by gazy nie utrudniały dobrej widoczności trzustki. Na 6 godzin przed badaniem: nie przyjmować żadnych pokarmów, nie pić napojów gazowanych i słodzonych (można pić wodę niegazowaną), nie palić tytoniu, nie żuć gumy.
Jak jest przeprowadzane?
Badanie przeprowadzane jest w pozycji leżącej. Badający pokrywa głowicę aparatury żelem i przesuwa ją po ciele pacjenta, w celu uwidocznienia badanego narządu. Pacjent może chwilowo odczuwać lekki dyskomfort z powodu kontaktu z zimnym żelem i ewentualnie z powodu uciskania badanego obszaru. Lekarz podczas badania ocenia wielkości, kształt i strukturę narządów wewnętrznych, a w szczególności różnicowanie zmian o charakterze litym od zmian o charakterze płynowym. Wyniki badania dostępne są zaraz po ich wypisaniu przez badającego.
USG ślinianek jest podstawowym badaniem obrazowym, służącym do rozpoznawania chorób ślinianek (kamica, zapalenie, guz). Wskazaniem do jego wykonania jest: powiększenie, bolesność gruczołów ślinowych, zmiany w strukturze gruczołu stwierdzone przez lekarza w badaniu palpacyjnym.
Kiedy się je stosuje?
USG węzłów chłonnych jest podstawową metodą oceny wielkości i budowy węzłów chłonnych, która pozwala na ocenę czy jest to obraz prawidłowy, czy też ma podejrzany charakter i wymaga dalszej pilnej diagnostyki inwazyjnej, np. biopsji. Wskazaniem do wykonania badania jest powiększenie węzłów lub bolesność uciskowa. USG węzłów chłonnych wykonujemy w technice Dopplera pozwalającej zbadać unaczynienie i przepływy, które w przypadku występowania nowotworu ulegają istotnym zaburzeniom.
USG ginekologiczne wykonywane jest dwoma sposobami: przez powłoki brzuszne i za pomocą głowicy dopochwowej (transwaginalne). USG ciąży stanowi standard w prowadzeniu ciąży. Badanie ultrasonograficzne pozwala monitorować rozwój płodu i nadzorować przebieg ciąży. Jest całkowicie nieszkodliwe dla płodu. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca, aby było wykonywane co najmniej 3 razy w trakcie ciąży. Pierwsze między 11., a 14. tygodniem ciąży, drugie między 18., a 22. i trzecie po 30. tygodniu ciąży. Zalecenia te dotyczą ciąży fizjologicznej przebiegającej prawidłowo.
Przygotowanie do badania
Badanie USG jest jednym z najczęściej wykonywanych badań diagnostycznych w okresie ciąży. Profilaktyczne badania ultrasonograficzne pozwalają nie tylko wykryć wiele nieprawidłowości w rozwoju płodu, ale także zapobiegać powikłaniom. Warunkiem koniecznym do zbadania narządu rodnego przez powłoki brzuszne jest możliwie maksymalne wypełnienie pęcherza. Aby tak się stało, należy ponad godzinę przed wyznaczonym terminem badania wypić 1 do 1,5 litra niegazowanych płynów i nie oddawać moczu. Na badanie należy (w miarę możliwości) przynieść wyniki poprzednich badań USG danej okolicy lub wyniki innych badan – dotyczących tego problemu.
Jak jest przeprowadzane?
Badanie przeprowadzane jest w pozycji leżącej. Badający pokrywa głowicę aparatury żelem i przesuwa ją po ciele pacjentki, w celu uwidocznienia badanego narządu. Pacjentka może chwilowo odczuwać lekki dyskomfort z powodu kontaktu z zimnym żelem i ewentualnie z powodu uciskania badanego obszaru. Badanie jest wykonywane najczęściej przez brzuch, rzadko przez pochwę. Lekarz bardzo powoli przesuwa przetwornik po powierzchni brzucha, a urządzenie rejestruje echo fal dźwiękowych w momentach, gdy odbijają się od części ciała dziecka. W obrazie można rozróżnić w trakcie badania bijące serce, głowę, nogi. Badanie jest krótkie i bezbolesne. Zwykle trwa od 5 do 30 minut.
USG jest podstawowym badaniem diagnostycznym piersi, które pozwala wykryć łagodne i nowotworowe zmiany u kobiet przed 40. rokiem życia. U kobiet starszych (po 40. roku życia) stanowi, obok mammografii, uzupełnienie diagnostyki. Każda kobieta powinna się poddawać badaniu regularnie i to nawet wówczas, gdy nie ma powodów do niepokoju.
Przygotowanie do badania
USG piersi nie wymaga specjalnego przygotowania, niemniej jednak warto ustalić datę badania uwzględniając cykl menstruacyjny. Zaleca się przeprowadzić badania tuż po miesiączce. W drugiej fazie cyklu piersi są obrzmiałe, co w pewien sposób może utrudniać badania.
USG serca (echokardiografia) jest jednym z najważniejszych badań w diagnostyce chorób serca. Badanie to pozwala na ocenę budowy serca i jego pracy oraz diagnostykę wad serca. W trakcie badania echo oceniane są zastawki, przedsionki i komory serca – oceny dokonuje się poprzez pomiar ich objętości grubości ścian i kurczliwości. Echo serca pozwala zdiagnozować obecność płynu w worku osierdziowym. Wskazaniem do badania jest podejrzenie wad serca, nadciśnienie tętnicze, potrzeba oceny kurczliwości w chorobie wieńcowej i innych chorobach serca.
Przygotowanie do badania
To badanie przeprowadzane przy diagnozowaniu chorób i urazów układu ruchu. Dzięki aparaturze można zbadać wiele części ciała, między innymi stawy, kości, ścięgna, biodra, kolana, kręgosłup i palce.
Jak jest przeprowadzane?
Badanie nie wymaga przygotowań ze strony pacjenta. Jest nieinwazyjne i polega na przesuwaniu głowicy aparatury posmarowanej żelem po badanej części ciała pacjenta. Opis badania dostępny jest właściwie od razu po badaniu.
Przygotowanie do badania
Badanie USG układu moczowego obejmuje ocenę nerek i pęcherza moczowego, a u mężczyzn również ogólną ocenę prostaty (czyli gruczołu krokowego). Ocena nerek nie wymaga szczególnego przygotowania, ale dobrze jest wypić na godzinę przed badaniem 1 do 1,5 litra niegazowanych płynów. Prawidłowo wypełniony pęcherz pozwala również ocenić prostatę, w przeciwnym wypadku gruczoł ten jest przesłonięty przez gaz w jelitach. Badanie może być wykonywane u pacjentów w każdym wieku oraz powtarzane wielokrotnie, bez narażania na działanie szkodliwego promieniowania.
Jak jest przeprowadzane?
Po pierwszej części badania USG pacjent wychodzi do łazienki, aby opróżnić pęcherz i wraca na badanie ewentualnego zalegania moczu. Badanie jest niebolesne i nie ma żadnych przeciwwskazań do jego wykonania (nawet w ciąży).
Ultrasonografia dopplerowska to odmiana badania ultrasonograficznego, której działanie opiera się o zjawisko Dopplera. Polega ono na zmianie częstotliwości odbitej fali akustycznej od ruchomej przeszkody – w tym przypadku stanowią ją krwinki czerwone poruszające się wraz z prądem krwi. Fale ultradźwiękowe emitowane przez głowicę aparatu ultrasonograficznego odbijają się od erytrocytów i powracają do sondy ze zmienioną w stosunku do wyjściowej częstotliwością. Różnica tych częstotliwości pozwala na obrazowanie przepływu krwi w naczyniach na ekranie monitora.
Ultrasonografia pozwala ustalić, czy obrazowana w USG struktura jest naczyniem krwionośnym, a także parametry takie jak obecność, charakter i kierunek przepływu krwi w naczyniu.
Przeszkoda w świetle naczynia lub jego przewężenie prowadzą do zmiany prędkości krwi w tym miejscu. USG Doppler to metoda, która pozwala dodatkowo ocenić charakter unaczynienia danych struktur tkankowych, w tym patologicznych guzów.
Wskazania
Wskazania do wykonania badania obejmują m.in.:
- podejrzenie zwężenia lub niedrożności naczynia,
- objawy sugerujące poszerzenie naczynia (obecność tętniaka),
- podejrzenie zakrzepicy żylnej,
- diagnostykę przewlekłej niewydolności żylnej,
- ocenę układu żylnego przed zabiegami i po nich (ocena efektu pooperacyjnego),
- zaburzenia krążenia w obrębie obwodowych naczyń tętniczych i żylnych,
- objawy kliniczne sugerujące obecność malformacji tętniczo-żylnych,
- diagnostykę obrzęków kończyn dolnych.
W diagnostyce neurologicznej szczególne miejsce zajmuje ultrasonograficzna ocena przepływu w naczyniach zaopatrujących w krew ośrodkowy układ nerwowy, tzn. w tętnicach szyjnych wewnętrznych, tętnicach kręgowych oraz tętnicy podstawnej mózgu.
Wskazania obejmują między innymi
- podejrzenie zwężenia tętnicy szyjnej (w tym jako badanie przesiewowe w kierunku miażdżycy),
- objawy neurologiczne sugerujące niedokrwienie ośrodkowego układu nerwowego z powodu patologicznych zwężeń w tętnicach szyjnych wewnętrznych,
- ocenę grubości kompleksu intima-media (czyli wewnętrznej i środkowej warstwy naczynia), który jest wykładnikiem rozwoju miażdżycy i mówi o ryzyku incydentów sercowo-naczyniowych,
- monitorowanie efektów leczenia inwazyjnego (np. przepływu w tętnicy szyjnej wewnętrznej po zabiegu usunięcia blaszek miażdżycowych),
- podejrzenie zespołu podkradania tętnicy podobojczykowej.
Echokardiografia dopplerowska umożliwia dodatkowo ocenę prędkości przepływu krwi w obrębie serca i dużych naczyń z nim połączonych (aorty, tętnicy płucnej żyły głównej górnej i dolnej oraz tętnic płucnych), uwidocznienie przecieków wewnątrzsercowych oraz stopnia niedomykalności zastawek. Wykonywana jest najczęściej łącznie z badaniem ultrasonograficznym serca, czyli echokardiografią.
Przebieg badania
Badanie nie wymaga szczególnego przygotowania ze strony pacjenta. Wykonywane jest w pozycji zależnej od aktualnie obrazowanej struktury. Przed rozpoczęciem badania lekarz nakłada niewielką ilość żelu na powierzchnię skóry, aby poprawić jakość uzyskiwanego obrazu. Następnie przykłada głowicę aparatu do skóry ponad obrazowanym naczyniem i obserwuje przepływ przez naczynie na ekranie monitora.
Korzyści
Badanie USG Doppler jest bezpieczną i nieinwazyjną metodą pozwalającą na diagnostykę wielu patologii w obrębie układu tętniczego, żylnego oraz serca. Badanie jest wolne od działań niepożądanych, dzięki czemu może być powtarzane bez szkody dla zdrowia pacjenta.
