Syndrom DDA, czyli Dorosłych Dzieci Alkoholików to zespół utrwalonych schematów działania, jakie dziecko wynosi z domu, w którym przez pewien czas (najczęściej w całym okresie dzieciństwa) utrzymywał się problem na tle alkoholowym. Zaburzenia tego rodzaju mają najczęściej podłoże psychologiczne, a ich obecność wynika z doświadczeń z dzieciństwa oraz sposób radzenia sobie z nimi.
DDA to najczęściej osoby zamknięte w przeszłych wydarzeniach. Często co nie potrafiące odnaleźć się w teraźniejszości. Zdecydowaną większość sytuacji bieżących interpretują przez pryzmat minionych, traumatycznych przeżyć. Osoby cierpiące na syndrom tego rodzaju nie odbierają wiele wydarzeń podświadomie, dlatego nie mogę zrozumieć, dlaczego cierpią. Dzieje się tak pomimo tego, że pozornie w ich dorosłym życiu wszystko dobrze się układa. Dorosłe Dzieci Alkoholików nie tylko mają problemy w relacjach z innymi, ale również i ze sobą, nie rozumiejąc swoich odczuć czy pragnień.
Badania oraz obserwacje kliniczne potwierdzają, że populacja osób cierpiących na syndrom DDA jest bardzo zróżnicowana.
Dotyczy to zarówno indywidualnych cech danej osoby, jak i problemów oraz zaburzeń, które faktycznie współwystępują u Dorosłych Dzieci Alkoholików znacznie częściej, niż w całej populacji. Wielkość populacji DDA w Polsce szacuje się na ok. 15% dorosłych mieszkańców naszego kraju. Wśród nich aż 3 miliony dorosłych Polaków wychowywało się w rodzinach z problemami na tle alkoholowym.
Jako jedną z przyczyn częstego występowania syndromu Dorosłych Dzieci Alkoholików w Polsce można zaliczyć wschodnio-europejski styl picia alkoholu, który łączy się z większą niż w innych kręgach kulturowych przemocą.
Objawy syndromu DDA
Stopień nasilenia objawów jest zróżnicowany i zależy od czynników zewnętrznych. Zdarza się, że smutek bądź frustracja pojawiają się sporadycznie i w ogólnym rozrachunku nie obniżają jakości życia. W takich wypadkach nie powinno być powodu do obaw.
Osoby wychowywane w rodzinie z problemami alkoholowymi powinny jednak zwracać uwagę na objawy, które utrzymują się dłużej lub systematycznie powracają. Zalicza się do nich:
- Świadome tłumienie emocji
- Niska samoocena
- Paniczny lęk przed zmianami
- Brak akceptacji samego siebie, zarówno na gruncie uczuć i przeżyć, jak i samego wyglądu
- Lęk przed odrzuceniem ze strony innych
- Utrzymujące się poczucie osamotnienia
- Przeżywanie silnych leków pomimo braku rzeczywistych zagrożeń
- Silna potrzeba kontrolowania siebie oraz innych
- Problemy ze stworzeniem udanego związku lub trwałej przyjaźni
- Trudności związane z zachowaniem spontanicznym
Role przyjmowane przez Dorosłe Dzieci Alkoholików
Wraz z stwierdzeniem syndromu DDA można rozpoznać cztery postawy dzieci alkoholików. Zalicza się do nich: bohater, błazen, kozioł ofiarny i cień.
Bohater przyjmuje role opiekuna. Dba o matkę, często broniąc ją przed podpitym ojcem, najczęściej w stanach wzmożonej agresji. Bierze również odpowiedzialność za bezpieczeństwo młodszego rodzeństwa. Zwykle bardzo dobrze się uczy, a także jest skłonny do poświęceń i odpowiedzialny. Bohater DDA zajmuje się innymi, ale nigdy nie sobą. Za to ciężko siebie ćwiczy – trenuje, aby we wszystkim być najlepszym i zasługiwać na pochwały.
Błazen ma poczucie, że od niego zależy dobry nastrój w domu, dlatego dba o to, aby nie było w nim smutno. Zawsze stara się rozładować napiętą atmosferę, spowodowaną niekontrolowanymi stanami rodziców. Podobnie jak bohater, błazen również nie zajmuje się sobą, dbając przy tym o innych.
Kozioł ofiarny w klasyfikacji DDA wyrasta w poczuciu, że jest wszystkiemu winien. Początkowo obwinia siebie o złą atmosferę w domu i wybuchy agresji rodziców. Osoba odgrywająca rolę tego rodzaju jest zawsze wytykana palcem. Jako dziecko zwykle zaczyna się również szybko buntować.
Cień to osoba wycofana i niepewna siebie. Żyjąc w ciągłym strachu przed awanturami rodzinnymi ucieka w głąb siebie. Boi się także podjąć jakiegokolwiek działania związane z przezwyciężeniem trudu, z którym przyszło mu się zmierzyć, dlatego wybiera metodę wycofania się.
Kto może być DDA?
Z badań wynika, że częściej to mężczyźni wpadają w problemy alkoholowe, niż kobiety. Natomiast partnerki bardzo często stają się osobami współuzależnionymi. Badanie przeprowadzone na oddziale nerwic jednego z wojewódzkich szpitali psychiatrycznych wykazało, że prawie 70% pacjentek nerwicowych to żony albo córki alkoholików lub jednocześnie żony oraz córki. Z badań robionych wśród pacjentów lekarzy ogólnych w USA wynika, że znacząca ich części to osoby współuzależnione.
Terapia dla Dorosłych Dzieci Alkoholików
Psychoterapia polega na przepracowaniu bolesnych wydarzeń z przeszłości. Droga do uświadomienia tego, co jest powodem braku komfortu życia powinna doprowadzić do zrozumienia i poradzenia sobie z problemem. Chodzi o to, by móc w pełni cieszyć się teraźniejszym życiem i łatwiej nawiązywać relacje z innymi.
Celem terapii DDA jest pogłębienie świadomości oraz rodzajów problemów, czyli zrozumienie ich przyczyn, nazwanie i uporządkowanie trudnych emocji. W kolejnym etapie osoby z rodzin alkoholowych uczą się skutecznych sposobów radzenia sobie z lękiem, poczuciem winy i destrukcyjnymi uczuciami. Dzięki temu uzyskują możliwość oddzielenia przeszłości od aktualnych wydarzeń i zmiany sposobu myślenia o samym sobie. DDA mają szansę na nadanie swojemu życiu nowego kształtu, zgodnego z ich rzeczywistymi potrzebami oraz pragnieniami. Ostatecznym efektem terapii jest realistyczny obraz siebie oraz otoczenia, poprawa komfortu życia oraz zdolność czerpania z niego radości.
Skuteczność psychoterapii DDA
Po ukończeniu terapii osoby z syndromem DDA zazwyczaj starają się wprowadzić do swojego życia doświadczenia wyniesione z zajęć. Zdecydowanie wzrasta umiejętność rozumienia oraz kontrolowania własnych emocji. Dodatkowo, ustępują również objawy psychosomatyczne, jak i somatyczne związane z syndromem DDA. Efektem terapii grupowej jest również większa otwartość na relacje międzyludzkie.
Pomoc dla Dorosłych Dzieci Alkoholików
Ośrodki, które oferują bezpłatne formy pomocy dla DDA to Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie, poradnie zdrowia psychicznego, programy leczenia uzależnień i współuzależnieni oraz niektóre organizacje pozarządowe, takie jak fundacje czy stowarzyszenia. Ośrodki tego typu są prowadzone przez psychologów oraz psychoterapeutów. Jednak największą szansę na zmianę daje dzielenie się swoimi doświadczeniami z osobami, które przeżyły podobne wydarzenia traumatyczne.
Bardzo skuteczne są zatem grupy wsparcia, które podobnie jak spotkania AA, kierują się 12 krokami prowadzącymi do zmiany. Lista placówek lecznictwa odwykowego w Polsce znajduje się na stronie internetowej Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
W Centrum Medycznym Inter-Med Będzin także znajdziesz poradnie psychologiczną, gdzie można uzyskać pomoc i dowiedzieć się więcej o tym, jak poradzić sobie z syndromem DDA.
Źródła:
- https://www.kul.pl/files/1024/Roczniki_Psychologiczne/2005/2/RPsych_08_2005_nr2_037_054_Slaski.pdf
- http://www.parpa.pl/index.php/33-analizy-badania-raporty
