Depresja plasuje się dzisiaj na czwartym miejscu w rankingu najpoważniejszych problemów zdrowotnych na świecie. Dotyka około 10% populacji. Częściej chorują na nią kobiety, ale to nie oznacza, że współczynnik zachorowalności mężczyzn na depresję jest niski. W psychiatrii terminem depresja określa się specyficzny rodzaj zaburzeń nastroju oraz emocji. Objawy depresji są zindywidualizowane, co znaczy, że mogą być one różne z zależności od określonego pacjenta, dlatego tez tak trudno je rozpoznać. Granica pomiędzy tymczasowym złym samopoczuciem, przygnębieniem a depresją jako stanem chorobowym, nie jest ostra. Są jednak pewne konkretne objawy, które pozwalają na zdiagnozowanie depresji.
Objawy depresji
Podstawową różnicą pomiędzy stanem przygnębienia a chorobowym stanem depresji jest utrata zainteresowania oraz radości życia. Chory zaczyna funkcjonować w zwolnionym tempie, dotyka go zaburzona koncentracja, jak również ma obniżoną samoocenę. Cechą charakterystyczną depresji jest pesymistyczna wizja przyszłości i widzenie jej wyłącznie w czarnych barwach. Dodatkowo występują również zaburzenia snu, podczas którego pojawia bardzo płytki oddech, nie dający możliwości relaksacyjnych.
Depresja postępuje powoli i często niepostrzeżenie. Bardzo stopniowo zaczyna obniżać się nastrój, a chory staje się bierny i nie ma ochoty na żadną aktywność. Zaczyna również przebywać z dala od innych, przy czym szuka samotności. Przestaje interesować się także tym, co do tej pory sprawiało mu przyjemność.
Do objawów depresji zalicza się:
- Obniżony nastrój
- Anhedonia – niezdolność od odczuwania przyjemności
- Niska samoocena
- Kłopoty z podejmowaniem decyzji
- Poczucie bezsensu
- Trudności w zachowaniu koncentracji
- Męczliwość, a także mniejsza aktywność
- Poczucie winy – chory jest przekonany, że wszystko co złe dzieje się z jego winy
- Wyolbrzymianie problemów
- Myśli o śmierci oraz samobójstwie
Objawy depresji o charakterze somatycznym:
- Zaburzenie snu
- Bóle oraz zawroty głowy
- Zaburzenia apetytu – spadek lub wzrost wagi
- Problemy z menstruacją
- Obniżenie libido
- Bóle głowy
- Ciągłe zmęczenie
Warto pamiętać, że w przypadku depresji negatywne myśli są na tyle uporczywe, że chory nie może się ich pozbyć, co w skrajnych przypadkach może prowadzić do podjęcia prób samobójczych. Zaskakujące jednak jest to, że choć w czasie depresji prób samobójczych może być naprawdę wiele, to jednak zdecydowana większość z nich kończy się niepowodzeniem.
Aby postawić diagnozę dotyczącą depresji, objawy powinny utrzymywać się przez co najmniej dwa tygodnie. Oprócz tego na ogół występują jeszcze minimum dwa objawy z grupy związanej z nastrojem depresyjnym i minimum dwa z grupy dotyczącej somatycznych objawów depresji. Samo schorzenie nie jest jednorodne jak chodzi o przyczyny i przebieg. Wyróżnia się następujące rodzaje depresji takie jak: dystymia, depresja sezonowa, depresja poporodowa oraz zaburzenie afektywne dwubiegunowe.
Przyczyny depresji
W wypadku depresji ciężko jest określić jednoznaczną przyczynę. Choroba tego typu najczęściej jest wynikiem połączenia czynników biologicznych, genetycznych, psychologicznych oraz społecznych.
Najczęstsze rozpoznane przyczyny depresji:
- Uzależnienia
- Samotność
- Uwarunkowania genetyczne
- Przewlekłe choroby (często nieuleczalne lub takie, przy których szansa na wyzdrowienie jest mała)
- Stresujące wydarzenie, przykładowo zwolnienie z pracy, rozwód czy śmierć bliskiej osoby
- Patologiczna sytuacja rodzina, zła sytuacja materialna, szkolna czy też mieszkaniowa
Jak skutecznie leczyć depresję?
Depresję powinno się leczyć przede wszystkim kompleksowo, czyli poprzez połączenie psychoterapii i farmakologii. Warto również zwrócić uwagę na objaśnienie pacjentowi, na czym polega choroba i czego może się spodziewać w dalszym jej rozwoju. Ważne jest, aby również najbliżsi chorego starali się dużo dowiedzieć na temat depresji.
Nurtów leczenia depresji jest wiele, a wybór danej techniki czy metody dobierany jest indywidualnie. Nie ma również ustalonych wytycznych dotyczących postępowania w przypadku choroby.
W przypadku nasilonych objawów depresji, które przebiegają razem z objawami somatycznymi oraz z myślami samobójczymi, niezbędne jest zastosowanie leczenia farmakologicznego. Gdy jednak najpoważniejsze objawy ustąpią przez przyjmowane leki i będą kontrolowane przez lekarza, to moment, w którym do depresji powinna zostać dołączona psychoterapia.
Przy lżejszej odmianie depresji psychoterapia może stać się leczeniem podstawowym, jednak nie może to być jedyna forma. Stosuje się ją u chorych, u których objawy depresji wywoływane są problemami ze społecznym funkcjonowaniem i gdy wynikają one z osobowości. Decyzję o uczestniczeniu w psychoterapii pacjent powinien podjąć samodzielnie, a lekarz psychiatra poinformuje o takiej możliwości w odpowiednim momencie.
Nurty terapeutyczne w leczeniu depresji
Podejście psychodynamiczne polega na zajmowaniu się uczuciami ze względu na zrozumienie nieuświadomionych przyczyn cierpienia pacjenta. Gdy chory lepiej je zrozumienie, będzie posiadał większą możliwość wpływu na swoje życie. Rola terapeuty polega na pomaganiu pacjentowi w lepszym zrozumieniu siebie, zadając pytania i stawiając hipotezy, a także na dzieleniu się obserwacjami. W rozmowie wykorzystuje się technikę swobodnych skojarzeń, czyli rozmawianiu o tym, co w danej chwili „przychodzi choremu do głowy”.
Podejście poznawczo-behawioralne zakłada, że to, jak czuje się pacjent, zależy od tego, w jaki sposób myśli on o sobie oraz o otaczającej go rzeczywistości. Terapeuta uważa, że reakcję emocjonalną wywołuje nie sama sytuacja, ale sposób myślenia o niej chorego. Pomaga zatem pacjentowi poznawać negatywne myśli oraz weryfikować je, aby być w stanie zbudować takie przekonania, które będą mu przede wszystkim służyły pozytywnie.
Podejście systemowe polega na rozumieniu świata jako systemu złożonego z podsystemów. Na tej zasadzie wprowadza się rodzinę jako system osób, które wchodzą ze sobą w stałe relacje i wzajemnie na siebie oddziałują. Oznacza to właśnie, że za depresję chorego nie odpowiada jedna osoba, a także rodzina. Podejście systemowe najczęściej poleca się w wypadku depresji spowodowanej konfliktami małżeńskimi czy rodzicielskimi, a także w sytuacjach kryzysowych, które mają miejsce w rodzinie.
Terapia Gestalt skupia się na całościowym widzeniu człowieka jako jedności w ujęciu psychologicznym, fizycznym oraz duchowym. Terapeuta podejmuje rozmowy w taki sposób, aby pacjent mógł dowiedzieć się, kim jest oraz uświadomił sobie, czego potrzebuje. Polega na przywróceniu zdolności radzenia sobie w trudnych sytuacjach.
Pozostaje zatem pytanie jaki nurt wybrać, aby skutecznie leczyć depresję. Warto zastanowić się nad tym, który nurt terapeutyczny najbardziej odpowiada wrażliwości chorego. Dodatkowo należy zwrócić uwagę na cechy dobrego terapeuty, by móc swobodnie czuć się w kontakcie z nim.
Warto również odpowiedzialnie podejść do leczenia i przede wszystkim pierwszorzędnie skorzystać z usług psychiatry. Leczenie psychiatryczne jest podstawą pozytywnych rokowań. Psychiatra podchodzi do depresji kompleksowo, wprowadzając farmakoterapię, bez której powrót do zdrowia nie jest możliwy. Psychiatra – Katowice i psychiatra – Będzin to dwie poradnie w Centrum medycznym Inter-Med, w których możesz liczyć na kompleksową pomoc wraz ze wskazaniem kolejnych etapów leczenia depresji
