Gwałtowne wahania masy ciała, nadmierna senność, przewlekłe zmęczenie, czy natpotliwość, to tylko wybrane objawy, które mogą wskazywać na choroby endokrynologiczne. Choć endokrynolog zwykle kojarzony jest z leczeniem schorzeń tarczycy, to jego pomoc obejmuje również inne choroby. Mowa tu między innymi o chorobach nadnerczy, jajników, czy też przysadki mózgowej.
Które choroby endokrynologiczne diagnozowane są najczęściej i jakie objawy powinny cię skłonić do wizyty u endokrynologa?
Czym zajmuje się endokrynolog?
Lekarz tej specjalizacji zajmuje się profilaktyką, diagnozowaniem i leczeniem chorób gruczołów wydzielania wewnętrznego. Mowa tu o gruczołach tarczycy, nadnerczy, jajników i jąder, przytarczyc, grasicy, szyszynki, przysadki mózgowej i podwzgórza.
Gdy dochodzi do nieprawidłowości w ich pracy, skutkuje to różnego rodzaju zaburzeniami w gospodarce hormonalnej organizmu. Zły wpływ ma zarówno za duża, jak i zbyt mała ilość wydzielanych hormonów. Wynika to z faktu, iż regulują one nie tylko pracę tkanek, które znajdują się w pobliżu gruczołów, ale też z tego, że niektóre hormony mają duży wpływ na cały organizm.
Dlatego tak ważna jest wczesna diagnostyka problemów hormonalnych, by jak najszybciej wdrożyć odpowiednie leczenie.
Typowe choroby endokrynologiczne
Do najczęstszych chorób endokrynologicznych, należą:
Choroby tarczycy
Umiejscowiona u podstawy szyi tarczyca składa się z dwóch płatów, które są połączone cieśnią. Narząd ten odpowiada za produkcję i uwalnianie dwóch hormonów, które wpływają na produkcję ciepła w organizmie i metabolizm oraz regulujących pracę większości tkanek w organizmie. Hormony te, to trijodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4). Schorzenia w obrębie tarczycy mogą przyjmować postać:
Nadczynności tarczycy
W przypadku tego rodzaju zaburzenia dochodzi do wytwarzania zbyt dużej ilości hormonów w stosunku do rzeczywistych potrzeb organizmu. Nadczynność tarczycy może objawiać się w postaci:
- choroby Gravesa- Basedowa — przyczyną tego schorzenia o podłożu autoimmunologicznym jest powstawanie związków naśladujących działanie uwalnianych przez przysadkę mózgową hormonów tyreotropowych (TSH), co skutkuje pobudzeniem tarczycy do uwalniania hormonów T3 i T4. Do wybranych objawów tej choroby należy tachykardia, nerwowość, drżenie miejscowe i potliwość;
- guzki tarczycy — te wypełnione płynem lub komórkami zmiany lekarz zwykle wykrywa podczas rutynowego badania szyi. Jeśli guzki są małe, nie dają dodatkowych objawów. W przypadku ich powiększenia się mogą powodować problemy z przełykaniem lub oddychaniem.
Niedoczynności tarczycy
W przeciwieństwie do nadczynności tarczycy, przy niedoczynności tego gruczołu dochodzi do wytwarzania i uwalniania zbyt małej ilości hormonów, co również zaburza pracę organizmu. Niedoczynność tarczycy diagnozowana jest:
- przy chorobie Hashimoto — to przewlekłe, autoimmunologiczne, bezbolesne zapalenie tarczycy, które zwykle rozwija się w ciągu wielu lat i niszczy tarczycę. Ograniczenie wydzielanych przez nią hormonów, spowodowane jest w tym przypadku wynikającym z błędu pobudzeniem układu odpornościowego, który atakuje tarczycę organizmu, na której straży powinien stać. Wśród typowych objawów, twoją uwagę powinny zwrócić zaburzenia rytmu serca, zawroty głowy, zaburzenia miesiączkowania (u kobiet), czy nieadekwatne do stosowanej diety przybieranie na wadze;
- po wycięciu gruczołu tarczycy — zwykle ma to miejsce z powodu nowotworu tarczycy oraz przy chorobie Gravesa i Basedowa;
- po leczeniu jodem promieniotwórczym.
Choroby nadnerczy
Kora nadnerczy produkuje bardzo ważne dla całego organizmu hormony. Są to glikokortykosteroidy (GKS), mineralokortykosteroidy (MKS) i androgeny. Bliższe osobom, które nie mają przygotowania medycznego, będą nazwy hormonów, które wchodzą w skład tych trzech grup. Mowa tu między innymi o kortyzolu, kortyzonie, testosteronie, adrenalinie i noradrenalinie.
Do chorób, które charakteryzują się zaburzoną pracą nadnerczy, należą:
- choroba Addisona — czyli niedoczynność kory nadnerczy, co objawia się zbyt niską produkcją hormonów,
- zespół Cushinga — tu z kolei dochodzi do zbyt dużej ilości glikokortykosteroidów,
- rak nadnercza,
- hirsutyzm,
- wirylizacja,
- zespół Conna,
- hiperaldosteronizm wtórny,
- guzy nadnerczy wydzielające androgeny,
- guz chromochłonny.
Choroby przysadki mózgowej
Gdy dochodzi do zaburzenia działania układu przysadkowo-podwzgórzowego, wpływa to na gospodarkę hormonalną w organizmie, czego skutkiem są choroby endokrynologiczne. Należą do nich:
Akromegalia i gigantyzm
Akromegalia diagnozowana jest w sytuacji, gdy dochodzi do nienaturalnie dużej produkcji hormonu wzrostu i zwykle ma związek z gruczolakiem przysadki mózgowej. W gigantyzm przeradza się u osób, które są jeszcze w okresie wzrastania i rozwoju.
Rodzaj objawów zmienia się wraz z rozwojem choroby. Początkowo przyjmują one postać dolegliwości, natomiast później wpływają na wygląd zewnętrzny chorego. W zaawansowanym stadium wystarczy spojrzeć na osobę z akromegalią, by stwierdzić, że cierpi ona właśnie na tę chorobę endokrynologiczną.
Hiperprolaktynemia
Zaburzenia miesiączkowania i niepłodność u kobiet oraz zaburzenia potencji i również niepłodność u mężczyzn, to jedne z głównych objawów nadmiernego wydzielania prolaktyny, co najczęściej spowodowane jest gruczolakiem przysadki.
Do innych przyczyn hiperprolaktynemii należy przyjmowanie leków podwyższających poziom prolaktyny we krwi.
Warto wiedzieć, iż wysoki poziom prolaktyny nie musi być spowodowany zaburzonym działaniem przysadki mózgowej. Równie dobrze może to być skutkiem dużego stresu i traumatycznego przeżycia, ciąży i karmienia piersią, czy też dużej ilości białka w diecie.
Niedoczynność przysadki mózgowej
Gdy przysadka nie wydziela odpowiedniej ilości hormonów pobudzających obwodowe gruczoły dokrewne (tarczyca, jajniki, jądra, nadnercza) do produkcji i uwalniania właściwych sobie hormonów, wówczas przyczyną może być jej niedoczynność. Skutkiem tego mogą być choroby endokrynologiczne wynikające z nieprawidłowej pracy wspomnianych gruczołów. Stąd po przeprowadzeniu odpowiednich badań lekarz może zdiagnozować u ciebie niedoczynność nadnerczy lub tarczycy, czy też choroby spowodowane zaburzonym działaniem jajników.
Udar przysadki mózgowej
W przypadku udaru głównym objawem dużego krwawienia do guza przysadki mózgowej jest silny ból głowy i zaburzenia widzenia.
Choroby gruczołów płciowych
Chorują na nie zarówno kobiety, jak i mężczyźni, co prowadzi do poważnych zaburzeń w działaniu jajników i jąder.
Choroby endokrynologiczne obejmujące gruczoły płciowe u kobiet przyjmują zwykle postać:
- zaburzeń płodności,
- zespołu policystycznych jajników,
- niedoczynności hormonalnej jajników,
- nadczynności hormonalnej jajników,
- hipogonadyzmu.
Z kolei u mężczyzn może to skutkować:
- eunuchoidyzmem,
- niewydolnością hormonalną jąder,
- hipogonadyzmem,
- nadczynnością hormonalną jąder.
Ginekomastia
Problem powiększonych piersi dotyczy zarówno młodych chłopców, jak i dorosłych mężczyzn. Ginekomastia objawia się nadmiarem tkanki tłuszczowej w okolicy obu piersi, co skutkuje ich nienaturalnym w przypadku płci męskiej powiększeniem. Spowodowane to jest zbyt dużą ilością żeńskich hormonów, czyli estrogenów w porównaniu z typowo męskim testosteronem.
Jeśli zauważyłeś u siebie wspomniane wcześniej objawy, umów się na konsultację do endokrynologa. Dzięki wczesnej diagnozie będzie on mógł zaplanować skuteczne leczenie i tym samym zahamować rozwój choroby. W przypadku niektórych schorzeń może okazać się niezbędne wprowadzenie pewnych zmian zarówno w stylu życia, jak i w stosowanej diecie. O tym, co najlepiej sprawdzi się w twoim przypadku, dowiesz się w trakcie rozmowy z lekarzem.
