Od zdjęć rentgenowskich przez USG po tomografię komputerową, diagnostyka obrazowa wciąż jest niezastąpionym narzędziem w służbie zdrowia. Dzięki różnym metodom obrazowania lekarze w sposób nieinwazyjny mogą ocenić stan poszczególnych narządów i układów w ciele pacjenta. To zaś ma ogromne znaczenie przy stawianiu diagnozy i planowaniu leczenia.
Jakim metodami diagnostyki obrazowej dysponuje dziś medycyna?
Nowoczesna diagnostyka obrazowa
Nie będzie przesadą stwierdzenie, że gdyby nagle zabrakło diagnostyki obrazowej, skuteczne leczenie pacjentów z wybranymi problemami zdrowotnymi byłoby w dzisiejszych czasach praktycznie niemożliwe. Dlatego każdy lekarz tak bardzo docenia i tym samym korzysta z tego nieocenionego wsparcia diagnostycznego. W zależności od obszaru ciała, problemu zdrowotnego i celu, jaki ma zostać osiągnięty, lekarze mają do wyboru kilka kluczowych metod diagnostyki obrazowej.
Badania radiologiczne (RTG)
W badaniu tym wykorzystywane są promienie rentgenowskie (X) w zakresie między nadfioletem a promieniowaniem gamma. Przenikają one częściowo przez wybrane miejsce w ciele i padają na błonę rentgenowską czułą na promienie RTG.
To wciąż jedno z podstawowych badań, które stosowane są w diagnostyce chorób płuc, brzucha, urazów narządu ruchu oraz w diagnostyce stomatologiczne i ortodontycznej.
Ultrasonografia (USG)
Jednym z najczęściej używanych urządzenia do diagnostyki obrazowej, jest USG wykorzystujące fale akustyczno-ultradźwiękowe o częstotliwości między 0,5 MHz a 40 MHz. Diagnostyka obrazowa dostępna jest tu w kilku mniej lub bardziej zaawansowanych formach:
Klasyczne badanie USG
Standardowo w przypadkach, gdy nie ma potrzeby korzystania z bardziej rozwiniętych form USG, lekarz stosuje to klasyczne. Obraz wyświetlany na ekranie składa się z różnych odcieni szarości od bieli do czarnego w zależności od intensywności echa.
Badanie USG Doppler
USG Doppler wykorzystywane jest przy ocenie stanu żył i tętnic, co pozwala zdiagnozować między innymi zakrzepy, tętniaki, choroby tętnic obwodowych, niewydolność żylną, czy też wady zastawek serca. Badanie bazuje na efekcie Dopplera, a wyświetlany na monitorze obraz pokazuje zmiany częstotliwości fal ultradźwiękowych, które odbijają się od krwinek płynących w naczyniach krwionośnych. Pozwala tym samym dostrzec przewężenia w naczyniach krwionośnych wymagających interwencji medycznej.
Elastografia
Statyczna i dynamiczna forma tego badania pomaga określić względną i bezwzględną twardość tkanek, co okazuje się pomocne w diagnozowaniu guzów piersi i tarczycy oraz przy ocenie zwłóknienia wątroby. Tego rodzaju diagnostyka obrazowa w wybranych przypadkach pozwala uniknąć biopsji, co jest jej dużą zaletą.
Diagnostyka obrazowa USG z użyciem środków kontrastowych
Badanie USG z użyciem wypełnionych powietrzem lub gazem mikropęcherzyków wykorzystuje modyfikację oporu, jaki stawiają tkanki i zwiększenie echogeniczności krwi. Dzięki temu lekarz może:
- wykryć i ocenić:
- zmiany ogniskowe w wątrobie,
- kurczliwość komór serca,
- stopień zwężenia tętnic wieńcowych,
- zbadać nerki, trzustkę i śledzionę
- sprawdzić wielkość urazu, do jakiego doszło.
USG 3D
Jeszcze dokładniejszą diagnozę lekarz może postawić dzięki nowoczesnemu trójwymiarowemu badaniu USG. W odróżnieniu od klasycznego USG ostateczny obraz wyświetlany jest w formie 3D. Przy jego uzyskaniu wykorzystywane są różnice w czasie, jaki falom zajmuje dotarcie do urządzenia po odbiciu od badanych elementów w ciele pacjenta. USG 3D z powodzeniem stosowane jest w badaniach płodu i badaniach ginekologicznych oraz w radiologii, urologii, gastrologii i angiografii.
Lek. Natasza Idzikowska - Radiologia Olkusz
Tomografia komputerowa (TK)
To udoskonalona wersja zdjęcia rentgenowskiego, która pozwala uzyskać, jest lepszy, pełniejszy i dokładniejszy obraz badanego obszaru. Możliwe to jest dzięki zastosowaniu ruchomych detektorów obracających się wokół ciała pacjenta ułożonego na wsuniętym do urządzenia stole. Kilka tysięcy zrobionych zdjęć po obróbce przekształcanych jest w trójwymiarowy obraz.
W ten sposób TK pozwala uzyskać przekrojowe obrazy ciała, na których widoczne są naczynia krwionośne, tkanki miękkie i kości.
Lekarze stosują tomografię komputerową między innymi w nagłych przypadkach, gdy ważny jest czas postawienia dokładnej diagnozy. Poza tym lekarz może jej użyć:
- przy diagnozowaniu zmian w mózgu,
- do badania zatok,
- przy podejrzeniu zmian nowotworowych i udaru mózgu,
- w celu oceny skuteczności prowadzonego leczenia,
- w przypadku nagłych urazów niezależnie od miejsca w ciele,
- jako badania kontrolnego po przeprowadzonej operacji.
Rezonans magnetyczny (MR)
Tego rodzaju diagnostyka obrazowa jest bezpieczniejsza od TK i RTG, dzięki czemu ma mniej przeciwwskazań. Osoba wykonująca badanie uzyskuje obrazy diagnostyczne dzięki działaniu pola magnetycznego porządkującego obecne w komórkach protony wodoru. Wracając do pozycji wyjściowej, wytwarzają one falę radiową, która dociera do urządzenia MR, gdzie przekształcana jest w obraz.
Lekarz może skierować pacjenta na rezonans magnetyczny różnych części ciała, w tym na TK głowy, kręgosłupa, brzucha i kończyn. Wskazaniem do jego wykonania mogą być:
- bóle:
- głowy,
- kręgosłupa,
- stawów,
- wady rozwojowe,
- choroby neurologiczne,
- schorzenia narządów miąższowych,
- podejrzenie zmian nowotworowych.
To tylko zarys tego, jakie zastosowanie ma obecnie diagnostyka obrazowa, która jest jedną z najprężniej rozwijających się dziedzin medycyny. Dzięki dużej różnorodności znajduje zastosowanie w leczeniu bardzo dużej liczby schorzeń. Dzięki temu nie tylko możliwe jest wykrywanie poważnych chorób we wczesnym stadium rozwoju, ale też korygowanie rozpoczętej terapii i tym samym uzyskiwanie jeszcze lepszych wyników leczenia.
