Leczenie schizofrenii nierzadko trwa przez całe życie. To jedna z cięższych przewlekłych chorób psychicznych, z którą zmaga się wiele osób. Jej pierwsze objawy pojawiają się często już przed 30. rokiem życia. Później chory może doświadczać powolnego i stopniowego pogłębiania się choroby lub też okresów nasilenia objawów chorobowych, przeplatających się z pełną lub niepełną remisją. Czym jest schizofrenia, jak się objawia i dlaczego należy ją leczyć?
Czym jest schizofrenia?
Słowa „schizofrenia” na określenie objawów tej choroby psychicznej, po raz pierwszy użył szwajcarski psychiatra Paul Eugen Bleuler na początku XX wieku. Zwana od tamtego czasu psychozą schizofreniczną lub chorobą Bleulera schizofrenia, to choroba przewlekła. W praktyce oznacza to, że jej leczenie rozłożone jest w czasie, co i tak nie daje gwarancji na całkowity powrót do zdrowia.
Osoby chore mają zaburzone postrzeganie, przeżywanie oraz ocenę zarówno swojej osoby, jak i otaczającej je rzeczywistości. Nie potrafią odróżnić tego, co jest, od urojeń i omamów. Nie bez powodu Bleuler wybrał właśnie tę nazwa na określenie tych objawów. Świadczą one bowiem o rozszczepieniu umysłu. Gubi się on między tym, co prawdziwe, a tym, co wynika ze zmian chorobowych w jego obrębie. Chory na schizofrenię ma też problem z porozumiewaniem się i myśleniem oraz wyrażaniem emocji, co w dużym stopniu wpływa na jego zachowanie.
Rodzaje schizofrenii
O rodzaju schizofrenii decydują objawy, które w danym przypadku są dominujące. Mogą one wskazywać na schizofrenię:
- prostą — obniżony poziom funkcjonowania, charakteryzujący się izolacją oraz utratą celów i odejściem od dawnych zainteresowań,
- paranoidalną — trwałe i paranoidalne urojenia oraz słuchowe omamy,
- rezydualną — w postaci resztkowej pojawia się spowolnienie mowy i ruchowe, zaburzenia myślenia,
- apatia i ograniczona uczuciowość,
- hebefreniczną — zmienne emocje, manieryzm, omamy i urojenia, trudny do przewidzenia sposób zachowania oraz nieład w myśleniu i mówieniu,
- katatoniczną — dominuje tu pobudzenie psychoruchowe, osłupienie i odruchowa uległość,
- niezróżnicowaną (atypową) – diagnozowane są na nią osoby, u których występują objawy inne, niż w pozostałych typach schizofrenii.
Pozytywne i negatywne objawy schizofrenii
Schizofrenia może się pojawić w sposób nagły, szybki lub stopniowy, o czym warto wiedzieć, by jak najwcześniej zdiagnozować chorobę. Najtrudniejsze okazuje się to w przypadku powolnego i stopniowego rozwoju choroby.
Objawy, które powinny zwrócić uwagę zarówno chorego, jak i jego najbliższej rodziny, można podzielić na:
- pozytywne objawy schizofrenii — halucynacje słuchowe i wzrokowe, omamy, urojenia,
- negatywne objawy schizofrenii — izolacja i wycofanie społeczne, coraz uboższa mowa, gorsze i rzadsze dbanie o siebie, apatia, obniżona zdolność do odczuwania przyjemności,
- zaburzenia poznawcze — dotyczą pamięci, skupienia uwagi, problemów z planowaniem, uczeniem się, mówieniem i wyrażaniem emocji,
- dezorganizacja psychiczna — problemy ze zrozumieniem otaczającej rzeczywistości i sytuacji, które akurat mają miejsce oraz zachowań i tego, co mówią inni ludzie.
Agnieszka Ramijan | Psychiatria - Katowice
Na czym polega leczenie schizofrenii?
Jak już wiesz, schizofrenia to choroba przewlekła, a jej leczenie nierzadko trwa przez całe życie. Aby chory mógł w jak najlepszym stopniu samodzielnie funkcjonować i jak najrzadziej doświadczać objawów choroby, niezbędne jest ścisłe stosowanie się do zaleceń lekarza prowadzącego. Ważna jest zarówno dobra wola i współpraca ze strony chorego, jak i jego rodziny, z którą na co dzień przebywa. Tylko wtedy jest duża szansa, że leczenie schizofrenii przyniesie spodziewane efekty. W innym przypadku, gdy chory regularnie nie zażywa przepisanych leków, a nawet je odstawia lub samodzielnie zmienia ich dawkowanie, może dojść do ostrych epizodów psychotycznych, nierzadko wymagających nagłej hospitalizacji psychiatrycznej.
Leczenie schizofrenii — najczęstsze metody
Ze względu na przewlekły i ciężki charakter tej choroby, leczenia schizofrenii nie powinno się ograniczać do jednej formy terapii. Najlepiej, gdy będzie ich kilka, co pomoże objąć leczeniem różne aspekty choroby i jej wpływu na codzienne funkcjonowanie chorego.
Do najczęściej stosowanych metod należą:
Farmakoterapia w leczeniu schizofrenii
W leczeniu schizofrenii psychiatra może zalecić przyjmowanie leków przeciwpsychotycznych klasycznych i atypowych, w zależności, jaki rodzaj objawów dominuje u chorego. Do rzadkości należy stosowanie elektrowstrząsów, które mogą okazać się skuteczne przy skrajnie mocnych epizodach choroby.
Zwykle lekarz psychiatra dostosowuje ilość przyjmowanych leków do przebiegu choroby, współistnienia innych zaburzeń somatycznych i psychicznych oraz do obrazu klinicznego schizofrenii. Może wówczas przepisać jeden, dwa lub więcej środków farmakologicznych.
Psychoedukacja w leczeniu schizofrenii
To wbrew pozorom bardzo ważny element, bez którego leczenie schizofrenii nie przynosiłoby tak dobrych rezultatów. W trakcie spotkań z psychiatrą zarówno chory, jak i jego najbliżsi dowiadują się:
- tego, co ważne na temat przebiegu, objawów o aktualnego stanu choroby,
- jak sobie radzić w przypadku wystąpienia epizodów psychotycznych,
- co robić, by choroba w jak najmniejszym stopniu dezorganizowała ich codzienne życie osobiste i zawodowe.
Psychoterapia w leczeniu schizofrenii
Najlepsze efekty w leczeniu schizofrenii przynosi psychoterapia połączona z farmakoterapią. Tak kompleksowe podejście przy jednoczesnym włączeniu terapii rodzinnej może skutecznie zahamować rozwój choroby i doprowadzić do jej remisji.
W ramach psychoterapii zwykle stosowana jest terapia:
- indywidualna,
- grupowa,
- długoterminowa,
- wspierająca,
- poznawczo-behawioralna.
Lekarz może też zaproponować udział w treningach funkcjonowania poznawczego.
Czy schizofrenia jest uleczalna?
Każdy organizm może różnie reagować na stosowane leczenie. Jeśli jednak leczenie schizofrenii jest kompleksowe i obejmuje farmakologię, psychoedukację, psychoterapię i oddziaływanie środowiskowe, chory może liczyć na naprawdę zadowalające efekty terapii. W praktyce oznacza to normalne funkcjonowanie w życiu prywatnym i zawodowym bez obaw, że nagle dojdzie do ostrego epizodu psychotycznego.
Pełna poprawa oznacza również możliwość całkowitego odstawienia leków, choć dotyczy to tylko części osób chorych na schizofrenię. Większość z nich musi się przygotować na to, iż leczenie trwać będzie do końca życia. Zważywszy jednak na korzyści w postaci braku objawów schizofrenii, wydaje się to niezbyt wygórowana cena w przypadku tej bardzo poważnej choroby psychicznej.
Przy schizofrenii bardzo ważne jest wczesne zdiagnozowanie i wprowadzenie dobrze dobranego leczenia. Dzięki stałej współpracy z lekarzem prowadzącym możliwe jest osiągnięcie naprawdę dobry rezultatów. To zaś przekłada się na większy komfort życia oraz coraz mniejsze ryzyko nawrotów i nagłych epizodów psychotycznych.
Źródło i inspiracja:
