Choć diagnostyka nowotworów dzięki najnowszym odkryciom, sztucznej inteligencji, robotyzacji i wykorzystywaniu w medycynie nowoczesnych technologii mocno się rozwinęła, to wciąż dla wielu osób rak jest równoznaczny z wyrokiem śmierci. Warto jednak wiedzieć, że w przypadku wielu zmian nowotworowych, to właśnie wczesne wykrycie pozwala rozpocząć leczenie, które kończy się remisją. Gdy dodamy do tego nieustanną pracą nad nowymi metodami terapii, szanse na skuteczną terapię są naprawdę spore.
Oto kilka przykładów zastosowania nowoczesnych technologii w diagnozowaniu i leczeniu nowotworów.
Diagnostyka nowotworów — technologie medyczne i nowoczesne techniki obrazowania
W skutecznym leczeniu nowotworów kluczową rolę odgrywa nie tylko wczesna, ale też bardzo dokładna diagnoza. Pomaga ona nie tylko zaplanować terapię dostosowaną do rodzaju raka i indywidualnych predyspozycji chorego, ale też uniknąć nadrozpoznawalności i tym samym niepotrzebnego, często inwazyjnego leczenia.
Diagnozowanie raka prostaty
Coraz częściej stosowaną metodą diagnostyczną jest rezonans magnetyczny, ale nie tylko w dalszej fazie postępowania. Do tej pory pacjent z podejrzeniem raka prostaty kierowany był na biopsję, która ma dość niski próg czułości, bo na poziomie 50%. Tym samym wykonanie wielu nakłuć w celu znalezienia ogniska rakowego nie gwarantuje powodzenia, a pozostawia po sobie mocno zakrwawione stercze. Jeśli jednak w pierwszej kolejności wykonany zostanie rezonans magnetyczny, wówczas w połączeniu z biopsją ta czułość wzrasta nawet do 97%.
Inną obiecującą metodą diagnostyczną w przypadku raka prostaty jest wykorzystanie sieci neuronowych jako metody sztucznej inteligencji do przeanalizowania zmian w DNA próbek raka prostaty. Dzięki temu wykryto już dwa podtypy raka prostaty, co z kolei pozwoliło na utworzenie ich drzewa ewolucyjnego i na tej podstawie klasyfikowanie nowotworów. Autorzy tego odkrycia planują opracować test genetyczny, którego celem będzie ocena rodzaju nowotworu, stopnia zaawansowania i rokowania. To wszystko pozwoli opracować jeszcze lepiej dostosowaną do potrzeb chorego terapię.
Diagnostyka molekularna
Diagnostyka oparta o genetykę i techniki biologii molekularnej to duże wsparcie dla onkologów. Pomaga z większą precyzją dobrać odpowiednią do rodzaju nowotworu terapię i tym samym zmniejszyć ilość tych nieefektywnych, a wciąż kosztownych. Diagnostyka molekularna pozwala też dobrać leki do konkretnych mutacji nowotworu w ciele pacjenta.
Diagnostyka nowotworów w przypadku technik biologii molekularnej wykorzystuje też nanocząsteczki. Dzięki nim możliwe jest wczesne wykrycie raka, a użycie nanocząsteczek jako nośników związków terapeutycznych umożliwia jeszcze lepsze dostosowanie dawek leków. Nanocząsteczki sprawdzają się też w terapii celowanej jako nośniki przeciwciał i specyficznych ligand.
Leczenie raka — wpływ nowoczesnych technologii na skuteczność terapii
Nie tylko diagnostyka nowotworów coraz częściej oparta jest o nowoczesne technologie. Bardzo dużym wsparciem okazuje się ona również w procesie leczenia.
Robot CyberKnife
Jedną z metod leczenia nowotworów jest zabieg chirurgiczny. To jedne z najtrudniejszych operacji, które wymagają niezwykłej precyzji. Zwłaszcza gdy rak umiejscowiony jest w głowie lub w okolicy kręgosłupa, ale nie tylko. W takiej sytuacji nieoceniony okazuje się robot CyberKnife, służący do bezinwazyjnej radioterapii. Wysoka dawka promieniowania kierowana jest wprost w miejsce zajęte przez guz, bez uszkadzania zdrowych tkanek. Dlatego najlepiej sprawdza się w przypadku guzów litych, które nie naciekają na zdrowe tkanki.
Tego rodzaju terapia okazuje się na tyle skuteczna, że zmniejsza rozmiar zmiany nowotworowej i hamuje jej dalszy rozrost.
Wizualizacje 3D guzów nowotworowych
Nowoczesne techniki obrazowania to ważny krok w stronę jeszcze skuteczniejszego leczenia. Stworzona na podstawie wcześniej wykonanej tomografii komputerowej i rezonansu magnetycznego wizualizacja 3D guzów nowotworowych, to nieocenione wsparcie dla lekarzy. Pomaga nie tylko lepiej zaplanować nierzadko skomplikowany zabieg chirurgiczny, ale też pozwala monitorować zmiany będące efektem leczenia. Obrazy 3D pomagają też dostrzec wpływ guza na otaczające go tkanki i sposób rozprzestrzeniania się na inne organy.
Wykorzystanie sztucznej inteligencji
Systemy oparte o algorytmy AI umożliwiają to, czego nie są w stanie zrobić ludzie. Mowa o analizowaniu w krótkim czasie ogromnych ilości danych pochodzących z różnych centrów medycznych na całym świecie. Tym samym lekarze w Polsce mogą korzystać z efektów badań naukowych, wyników badań tysięcy pacjentów i efektów leczenia onkologicznego prowadzonego przez lekarzy z innych krajów. To zaś wpływa zarówno na proces diagnostyczny, jak i celność w doborze właściwej w przypadku danego pacjenta metody leczenia czy zabiegu chirurgicznego. Korzystanie ze sztucznej inteligencji pozwala też zmniejszyć ryzyko powikłań i zwiększyć szansę na powrót do pełnego zdrowia.
Radioterapia protonowa
To jedno z najnowocześniejszych rozwiązań, gdy chodzi o leczenie raka. Specjalne urządzenie zwane cyklotronem emituje wiązkę protonów, która może być skierowana na dowolny nowotwór. Protony:
- są wydajniejsze od fotonów,
- wywołują mniejsze efekty popromienne — nie deponują dawki poza swoim zasięgiem,
- dzięki wiązce skanującej dostarczane są tylko do tkanek chorych,
- zmniejszają ryzyko powikłań,
- poprawiają wyniki leczenia.
Warto podkreślić, że Polska jest jednym z 10 krajów dysponujących tego rodzaju urządzeniem.
Źródło i inspiracja:
politykazdrowotna.com/artykul/ta-technologia-moze-n1222045
www.senat.gov.pl/gfx/senat/userfiles/_public/k11/kancelaria/pokonferencyjne/17/nowoczesne_internet.pdf
www.mzdrowie.pl/wp-content/uploads/2023/06/raport-diagnostyka-molekularna-www.pdf
