Stopa cukrzycowa to schorzenie, na które narażeni są diabetycy. Wśród nich najbardziej zagrożoną grupę stanowią ci, którzy albo już długo chorują, albo u których cukrzycę zdiagnozowano zbyt późno. Jeśli chorujesz na cukrzycę typu 1 lub cukrzycę typu 2, powinieneś wiedzieć, jak dbać o swoje stopy, by nie dopuścić do zmian, które w skrajnych przypadkach mogą skończyć się amputacją.
Jakie zmiany powinny zwrócić twoją uwagę, jak pielęgnować stopy i co ma kluczowe znaczenie w zapobieganiu wystąpienia stopy cukrzycowej?
Stopa cukrzycowa – najważniejsze informacje
W wystąpieniu stopy cukrzycowej, kluczową rolę odgrywają trzy elementy:
- upośledzenie ukrwienia,
- uszkodzenie nerwów prowadzące do zaburzeń chodu,
- zbyt duże obciążenie różnych okolic stopy.
Zgodnie z klasyfikacją Wagnera, poziom zaawansowania zmian w stopie cukrzycowej został podzielony na 6 stopni:
0 – stopa wysokiego ryzyka,
1 – owrzodzenie powierzchowne,
2 – owrzodzenie z towarzyszącym stanem zapalnym skóry i tkanek podskórnych,
3 – jw. oraz dodatkowo stan zapalny kości i ropowica stopy,
4 – ograniczona martwica wilgotna lub sucha,
5 – rozległa martwica, ze wskazaniami do amputacji.
Owrzodzenie, czyli płytkie lub głębokie przerwanie ciągłości skóry, do którego dochodzi w przypadku stopy cukrzycowej, zwykle pojawia się w części podeszwowej lub grzbietowej stopy. Możesz je dostrzec na pięcie, pod główkami kości śródstopia oraz na grzbietach palców. Zanika też czucie bólu i zmian temperatury oraz może dojść do deformacji stopy.
W przypadku stopy wysokiego ryzyka, owrzodzenie może pojawić się w bardzo krótkim czasie. Tym bardziej, jeśli:
- zaniedbasz odpowiednią higienę stóp,
- dojdzie do urazu,
- będziesz chodził w źle dobranym obuwiu.
Charakterystyczne dla stopy cukrzycowej są też palce młoteczkowate, zrogowacenia oraz zaniki mięśniowe.
Jak kontrolować stopy?
Jeśli chorujesz na cukrzycę, powinieneś szczególnie dbać o to, co dzieje się z twoim organizmem. Prócz badań diabetologicznych, bardzo ważne jest, byś codziennie kontrolował stopy pod kątem ich temperatury i zabarwienia skóry oraz odpowiednio o nie dbał. W razie wystąpienia jakichkolwiek odchyleń od normy, od razu zgłoś to lekarzowi. Niezależnie, czy będą to pęcherze, odciski, modzele, czy małe zranienia.
By nie przeoczyć niczego istotnego, oglądaj stopy zarówno od strony podeszwy, jak i grzbietu oraz w przestrzeniach między palcami. To tu właśnie mogą pojawić się pęknięcia, zrogowacenia, czy owrzodzenia. W razie potrzeby, poproś o pomoc bliską osobę lub użyj lusterka.
Stopa cukrzycowa – jak jej zapobiegać?
Problemy zdrowotne wynikające z cukrzycy, mogą objawiać się na wiele sposobów, a jednym z nich jest stopa cukrzycowa. Już samo utrzymywanie stężenia glukozy we krwi w zalecanych granicach, jest ważnym działaniem profilaktycznym.
Również ważny jest sam moment zdiagnozowania cukrzycy, dlatego wszelkie podejrzenia i objawy, które mogłyby wskazywać, że masz początki tej choroby, powinieneś jak najszybciej skonsultować z lekarzem. Pozwoli to zmniejszyć ryzyko pojawienia się uszkodzeń nerwów i zmian naczyniowych w obrębie kończyn.
Poza tym, dbaj o prawidłowe ciśnienie tętnicze oraz stężenie cholesterolu. To ważne, ponieważ pozwoli ci to zapobiec miażdżycy naczyń i pogorszeniu ukrwienia w kończynach dolnych.
Higiena przy stopie cukrzycowej
To podstawa, jeśli chcesz zapobiec zmianom chorobowym. Dlatego codziennie myj stopy w letniej wodzie z użyciem szarego mydła, po czym dokładnie je osuszaj. Zwróć szczególną uwagę na przestrzenie między palcami, w których utrudnione jest samoczynne osuszanie. Natłuszczaj też stopy kremem, zwłaszcza tam, gdzie zauważysz zgrubiały naskórek.
Nie stosuj pumeksu i innych przyrządów do złuszczania martwego, zrogowaciałego naskórka.
Paznokcie obcinaj na równi z czubkiem palców. Gdyby doszło do wrastania paznokcia, zwróć się o pomoc do specjalisty.
Buty w profilaktyce stopy cukrzycowej
To jeden z ważniejszych elementów, których wielu chorych na cukrzycę, wciąż nie jest świadomych. Szczególnie stopa cukrzycowa wysokiego ryzyka, gdy nie ma jeszcze zmian zewnętrznych, powinna cię skłonić do zadbania o odpowiednie obuwie. Tym bardziej, jeśli już doświadczasz problemów z ukrwieniem i cierpisz na zaburzenia unerwienia.
Powinieneś nosić buty szerokie, najlepiej o jeden numer większe, wykonane ze skóry, z wysokimi nosami. Podeszwa najlepiej gdy będzie lekka, sprężysta i wystarczająco gruba, byś nie odczuwał nierówności podłoża. Zwróć też uwagę, czy jest antypoślizgowa, co zwiększy bezpieczeństwo podczas chodzenia.
Do butów dobierz specjalistyczne wkładki, z pomocą których odciążysz wybrane okolice stopy i rozłożysz ciśnienie podeszwowe. Nie sznuruj butów zbyt ciasno, a przed założeniem zawsze sprawdzaj, czy coś do nich nie wpadło. Nie noś ich na gołe stopy, tylko zakładaj bawełniane skarpety bez szwów.
Stopa cukrzycowa – czego unikać?
Jeśli masz zaburzenia czucia bólu i temperatury, unikaj:
- wchodzenia na rozgrzane powierzchnie przy basenach,
- trzymania stóp blisko grzejnika,
- moczenia stóp w gorącej wodzie,
- przykładania termoforów oraz poduszek elektrycznych.
Nie przesadzaj z ćwiczeniami. Najlepiej, jeśli rodzaj aktywności fizycznej skonsultujesz z lekarzem. Zrób to szczególnie wtedy, gdy pojawiły się już zaburzenia unerwienia i ukrwienia. Nie unikaj jednak umiarkowanego wysiłku fizycznego, choćby w formie spacerów, które pozytywnie wpływają na ukrwienie stóp.
