Nadwaga i otyłość to nie tylko problem wagi, ale też zagrożeń, jakie niesie ze sobą nadmiar tkanki tłuszczowej dla zdrowia i ograniczeń, z którymi codziennie zmagają się osoby otyłe. Problem nie byłby może tak duży, gdyby zmiana stylu życia i odżywiania miała miejsce już na etapie rosnącej nadwagi. Niestety, ta dla wielu w sposób niepostrzeżony przeradza się w różne rodzaje otyłości. Im wyższy stopień, tym bardziej restrykcyjne metody leczenia okazuję się niezbędne do uzyskania zadowalających efektów.
Jak możesz sprawdzić, czy masz dopiero nadwagę, czy może już jeden z kilku stopni otyłości? Kiedy wystarczy leczenie zachowawcze, a kiedy wskazane jest leczenie operacyjne?
Nadwaga i rodzaje otyłości
Zarówno nadwaga, jak i otyłość to stan, kiedy w twoim organizmie doszło do odłożenia zbyt dużej ilości tkanki tłuszczowej. Jeśli nie wiesz, czy masz nadwagę, czy może cierpisz już na otyłość, która jest chorobą przewlekłą, wstępnie możesz to określić za pomocą ogólnie dostępnego wskaźnika BMI. Współczynnik obliczany jest poprzez dzielenie masy działa przez wzrost w metrach podniesionych do kwadratu.
Stopnie otyłości
Jeśli twoje BMI mieści się w granicy pomiędzy 25 a 30 kg/m² może to oznaczać, że masz nadwagę. Wynik powyżej 30 może oznaczać otyłość, a dokładnie konkretny jej stopień. Możesz mieć otyłość:
- I stopnia – 30,0 – 34,99 kg/m²
- II stopnia – 35,0 – 39,99 kg/m²
- III stopnia (otyłość olbrzymia) – > 40,0 kg/m²
Inną metodą stosowaną w diagnostyce otyłości jest metoda bioimpedancji elektrycznej (BIA — bioelectrical impedance analysis). Za jej pomocą można dokładnie określić procent zawartości tkanki tłuszczowej w twoim organizmie. W przypadku mężczyzn norma to < 25%, a u kobiet <35%.
Przeczytaj także: Otyłość olbrzymia – na czym polega leczenie i od czego zależy jego skuteczność
U dzieci i młodzieży wskaźnik BMI odnoszony jest do siatek centylowych. W tym przypadku o nadwadze świadczy 90-97 percentyla, a o otyłości wynik powyżej 97 percentyla.
Innym wskaźnikiem, którego może użyć specjalista do zdiagnozowania nadwagi lub otyłości, jest zmierzenie obwodu w pasie. Ten nie powinien u mężczyzn przekraczać 102 cm, a u kobiet 88 cm.
Rodzaje otyłości
Oprócz konkretnych stopni otyłości są też rodzaje otyłości uzależnione od sposobu powstawania i rozkładu tkanki tłuszczowej.
W pierwszym przypadku możesz cierpieć na otyłość:
- pierwotną — gdy dostarczasz swojemu organizmowi dużo więcej kalorii, niż wynosi jego rzeczywiste zapotrzebowanie, co skutkuje rozłożonym w czasie odkładaniem się tkanki tłuszczowej; sprzyja temu siedzący tryb życia oraz niezdrowa pod wieloma względami dieta i sposób odżywiania się,
- wtórną — co z kolei może wynikać z przyjmowania wybranej grupy leków lub być skutkiem chorób współistniejących, które leczyłeś bądź jesteś w trakcie terapii.
Gdy chodzi o miejsce, w którym doszło do odłożenia nadmiaru tkanki tłuszczowej, otyłość można podzielić na:
- gynoidalną – pośladkowo-udową typu gruszka,
- androidalną – brzuszną typu jabłko.
Różnorodne metody diagnostyczne pomagają z dużą dokładnością określić, na jaki rodzaj otyłości cierpisz. Nie zawsze bowiem samo BMI wystarczy, co ma miejsce między innymi u osób uprawiających sport i budujących masę mięśniową. W tym przypadku o otyłości nie świadczy również sama waga, która może być znacznie wyższa, pomimo braku stwierdzenia nadwagi, czy otyłości.
Leczenie zachowawcze przy nadwadze i otyłości
Metodami, od których w większości przypadków terapię zaczynają specjaliści zajmujący się leczeniem nadwagi i otyłości, są:
- prawidłowo zbilansowana dieta redukcyjna połączona ze zmianą sposobu odżywiania,
- dostosowana do aktualnych możliwości kondycyjnych i ogólnego stanu zdrowia, umiarkowana aktywność fizyczna.
W przypadkach obu tych form, gdy chodzi o różne rodzaje otyłości powinieneś korzystać ze wsparcia fizjoterapeuty i dietetyka. Samodzielne działania ukierunkowane na zrzucenie nadmiaru kilogramów i zahamowanie przyrostu tkanki tłuszczowej możesz podjąć przy nadwadze. Jeśli jednak chcesz zrobić to naprawdę skutecznie, warto rozważyć poproszenie o pomoc wspomnianych specjalistów.
Dobrze przemyślany oraz zaplanowany plan żywieniowy i trening pozwoli ci na stopniową redukcję masy ciała. W praktyce oznacza to chudnięcie w granicach 0,5-1 kg/tydzień. Dzięki temu nie tylko zauważysz pozytywne zmiany w postaci ubytku wagi i lepszej formy, ale też unikniesz efektu jo-jo i tym samym powrotu do stanu sprzed terapii.
Jakie rodzaje otyłości kwalifikują się do leczenia operacyjnego?
O ile przy nadwadze leczenie zachowawcze zwykle przynosi spodziewane efekty, które możesz utrzymać dzięki zdrowemu stylowi życia, o tyle już przy otyłości nie zawsze okazuje się to wystarczające.
W sytuacji, gdy nie ma żadnych przeciwwskazań, lekarz może zaproponować ci jeden z zabiegów wchodzących w skład operacyjnego leczenia otyłości. Warunkiem niezbędnym do zakwalifikowania się, jest:
- BMI ≥ 40 kg/m²,
- z BMI ≥ 35 kg/m², gdy dodatkowo cierpisz na wybrane rodzaje powikłań otyłości, do których należy między innymi cukrzyca typu 2, choroba zwyrodnieniowa stawów czy też nadciśnienie tętnicze,
- brak efektów leczenia zachowawczego stosowanego przez minimum pół roku,
- ubytek masy ciała uzyskany w trakcie leczenia zachowawczego, ale BMI jest na tyle wysokie, że kwalifikuje cię do zabiegu bariatrycznego,
- efekt jo-jo po zakończeniu leczenia zachowawczego,
- twoja zgoda na stosowanie się do zaleceń lekarzy i specjalistów od zdrowego żywienia oraz przestrzeganie otrzymywanych od nich zaleceń w okresie przed i pooperacyjnym,
- ukończenie 18. roku życia i nieprzekroczenie 60. roku życia.
Przy podejmowaniu decyzji o leczeniu bariatrycznym powinieneś wiedzieć, że sama operacja to jedynie jeden z wielu elementów terapii. I choć ważny, to bez wprowadzenia istotnych zaleceń medycznych i dietetycznych, nie przyniesie takich efektów, jakich mógłbyś się spodziewać.
Warto jednak rozważyć ten rodzaj leczenia, głównie ze względu na jego bardzo dużą skuteczność w porównaniu z leczeniem zachowawczym. I choć tu również efekty terapii rozłożone są w czasie, to są dużo trwalsze. Oczywiście pod warunkiem wprowadzenia niezbędnych zmian do swojego sposobu odżywiania i dotychczasowego stylu życia.
