Cukrzyca to choroba przewlekła, powszechnie uznana za chorobę cywilizacyjną. Jej istotą jest zaburzenie wydzielania insuliny. Leczenie tej choroby polega na regulowaniu poziomu glukozy z pomocą insuliny lub leków oraz działaniu niefarmakologicznym czyli diecie, utrzymywaniu prawidłowej masy ciała i samokontroli. Jak cukrzyk powinien dbać o siebie?
Typy cukrzycy
Wyróżnia się dwa podstawowe typy cukrzycy. Cukrzyca typu I, insulinozależna, zwana także cukrzycą wiek młodzieńczego. Najczęściej zapadają na nie dzieci oraz osoby przed 30 rokiem życia. Leczenie polega na codziennym podawaniu insuliny w zastrzykach podskórnych oraz kontroli glikemii. Zdecydowanie bardziej powszechna jest cukrzyca typu II, czyli insulinoniezależna. Leczenie polega na podawaniu środków farmakologicznych, ale przede wszystkim także na pilnowaniu diety, kontroli glikemii i wysiłku fizycznym. Cukrzyca typu II stanowi aż 80-90% wszystkich zachorowań i najczęściej dotyka osób powyżej 40 roku życia. Oba typy tej choroby leczone są od momentu diagnozy aż do śmierci.
Ryzyko zachorowania
Jeśli chodzi o cukrzycę typu I, to jest to choroba zaliczana do schorzeń autoimmunologicznych. Nie można mówić o jednej, bezpośredniej przyczynie tej choroby. Do czynników wpływających na zachorowanie zalicza się genetykę, ale także wpływ niektórych wirusów na modyfikowanie antygenów oraz wczesna zamiana karmienia piersią na mleko krowie. Cukrzyca typu II zależna jest zarówno od skłonności dziedzicznych jak i od naszego stylu życia. Czynnikiem determinującym rozwój cukrzycy tego typu jest nadwaga lub otyłość (zwłaszcza brzuszna), brak aktywności fizycznej oraz wiek.
Leczenie cukrzycy insuliną i środkami farmakologicznymi
Cukrzyca typu I leczona jest poprzez podawanie insuliny w zastrzykach lub z pomocą pompy insulinowej. Istnieje kilka rodzajów insulin np. insuliny szybko działające, które 15 minut po podaniu zaczynają być aktywne lub analogi insulinowe, które podawane są raz na dobę. Cukrzyca typu II, w pierwszym stadium choroby może być leczona wyłącznie dietą i aktywnością fizyczną. Później dochodzą środki farmakologiczne, a czasem po latach choroby, także leczenie insuliną. Leczenie dostosowywane jest przez lekarza diabetologa. Na podstawie prowadzonego dziennika pomiarów lub obecnie – także dzięki możliwości zachowywania pomiarów w glukometrze lub wysyłania wyników do aplikacji mobilnej, diabetolog może dostosować rodzaj leczenia oraz dawki leków. Ważne, aby diabetologa odwiedzać regularnie, prowadzić dziennik pomiarów oraz poddawać się badaniom. Wówczas, kontrola zarówno samej glikemii jak i ewentualnych powikłań cukrzycowych staje się łatwiejsza.
Dieta przy cukrzycy
Sposób odżywiania się jest jednym z głównych, poza farmakologicznych elementów leczenia, zwłaszcza cukrzycy typu II. W cukrzycy typu I posiłki powinny być regularnie spożywane i zbilansowane, o stałej, dziennej kaloryczności. W zasadzie, przy cukrzycy typu I należy odżywiać się zdrowo w taki sposób, w jaki powinien się odżywiać każdy człowiek. Przy tym wszystkim należy unikać cukrów prostych, które powodują szybkie wzrosty glikemii. W cukrzycy typu II, dieta jest w leczeniu tak samo ważna jak farmakologia. Zarówno regularność posiłków, ich wartość kaloryczna oraz indeks glikemiczny spożywanych posiłków ma wpływ na wyrównanie poziomów glikemii. Podobnie jak w przypadku cukrzycy typu I, należy przede wszystkim unikać spożywania cukrów prostych, z swoją dietę opierać na warzywach, chudym mięsie, nabiale i pełnoziarnistych produktach zbożowych. Istotne jest spożywanie produktów bogatych w błonnik. Niezwykle ważne przy cukrzycy typu II jest utrzymywanie prawidłowej masy ciała. Nadmiar kilogramów utrudnia leczenie i negatywnie wpływa na metabolizm. Warto przedyskutować z lekarzem sposób odżywiania się, a nawet skorzystać z pomocy doświadczonego dietetyka. Prawidłowe odżywianie to przy cukrzycy połowa sukcesu leczenia.
Aktywność fizyczna
Codzienna dawka ruchu jest jednym z ważniejszych elementów leczenia cukrzycy, zwłaszcza typu II. Przy cukrzycy typu pierwszego należy uważać przy bardziej intensywnym wysiłku, aby nie doprowadzać do niebezpiecznych hipoglikemii. Cukrzycy uprawiający sporty wyczynowo lub zawodowo, powinni zawsze przedyskutować ten fakt z lekarzem. Z pewnością, cukrzykowi z każdym typem tej choroby, potrzebna jest codzienna dawka ruchu, która dobrze wpływa na metabolizm i pozytywnie wpływa na przyswajanie leków oraz insuliny. Wystarczy godzina spaceru dziennie, zwłaszcza po posiłku aby poprawić wyniki leczenia, ale także wpłynąć na utrzymywanie prawidłowej masy ciała.
Codzienne wskazówki
- Zawsze staraj się mieć coś słodkiego ze sobą. Najlepiej, gdy jest to glukoza w tabletkach lub saszetkach lub słodki napój. Raczej unikaj przyjmowania ciastek czy czekoladowych cukierków, ponieważ proces podnoszenia glikemii może trwać zbyt długo.
- Rób pomiary zgodnie ze wskazaniami lekarza. Im częściej będziesz je robić, tym większa szansa na uniknięcie błędów w leczeniu i sprawdzenie, w jakich momentach dnia, nocy lub aktywności, zachodzi zmiana.
- Obserwuj się cały czas. Cukrzyca rzadko ma ten sam przebieg przez całe życie. Czasem zapotrzebowanie na środki farmaceutyczne lub insulinę może się zmieniać.
- Noś przy sobie glukagon i poinstruuj znajomych oraz rodzinę o tym, jak się nią obsługiwać w sytuacji, gdy dojdzie do utraty przytomności.
- Choroba, zwłaszcza spadki glikemii mogą wpływać na Twój nastrój. Rozmawiaj o tym z najbliższymi i pamiętaj o tym, że jest to tylko efekt czasowy.
