TL;DR – szybkie podsumowanie
Zespół jelita drażliwego (IBS) to przewlekłe zaburzenie pracy jelit, które objawia się bólem brzucha, wzdęciami, biegunką lub zaparciami. Choroba nie zagraża życiu, ale znacząco obniża jego komfort. Jej przyczyny są złożone – obejmują nadwrażliwość jelit, zaburzenia motoryki, stres i czynniki psychiczne. Leczenie polega głównie na modyfikacji diety, redukcji stresu i farmakoterapii dobranej indywidualnie przez gastroenterologa.
Najważniejsze wnioski
- Zespół jelita drażliwego (IBS) dotyka nawet co trzeciego dorosłego, częściej kobiety.
- Objawy to m.in. bóle brzucha, wzdęcia, biegunki lub zaparcia, często nasilające się po posiłkach.
- Choroba ma podłoże funkcjonalne, nie wynika z uszkodzenia jelit, lecz z ich nadwrażliwości i zaburzeń pracy.
- Stres, depresja i lęk nasilają objawy IBS, tworząc błędne koło między psychiką a jelitami.
- Leczenie wymaga współpracy z lekarzem, zmiany diety i stylu życia oraz, w niektórych przypadkach, terapii farmakologicznej lub psychologicznej.
- Jeśli objawy utrzymują się ponad 3 miesiące lub towarzyszy im utrata masy ciała, niedokrwistość lub krew w stolcu, konieczna jest pilna diagnostyka u gastroenterologa.
Zespół jelita drażliwego to choroba, która w znaczny sposób obniża jakość życia. Stąd, nie ogranicza się tylko do jelita cienkiego i grubego, a objawy nie kończą się na bólach brzucha i zaburzeniach rytmu wypróżnień. To jedna z najczęstszych dolegliwości układu pokarmowego, dotykająca około jednej trzeciej dorosłych, z czego dwa razy częściej, chorują na nią kobiety.
Czym jest zespół jelita drażliwego?
Zespół jelita drażliwego (IBS, Irritable Bowel Syndrome) to jedno z najczęstszych schorzeń układu pokarmowego. Choć nie jest chorobą zagrażającą życiu, potrafi znacząco pogorszyć jego jakość – powodując chroniczny dyskomfort i ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu.
IBS to zaburzenie czynnościowe, co oznacza, że jelita są zdrowe anatomicznie, ale pracują w sposób nieprawidłowy – reagując nadmiernie na stres, pokarmy lub bodźce wewnętrzne.
Zespół jelita drażliwego – przyczyny
Lekarze i naukowcy, jak na razie nie są stanie podać jednoznacznej przyczyny zespołu jelita drażliwego. Wskazują natomiast na czynniki, które mają wpływ na jej rozwój.
Jednym z nich jest nadwrażliwość trzewna, z powodu której już przy małej ilości gazów czuł będziesz wzdęcia, a potrzeba oddania stolca pojawi się przy niewielkim wypełnieniu odbytnicy.
Zaburzona jest też motoryka twoich jelit, co powoduje naprzemiennie biegunki i zaparcia.
Nie bez znaczenia dla nasilenia się objawów zespołu jelita drażliwego, ma twój stan psychiczny. Depresja i lęk potęguje odczucia bólowe związane z zaburzeniami jelitowymi, a stres może zaburzać samą perystaltykę.
W tym przypadku często dochodzi do zapętlenia przyczyn i reakcji. Lęk przed biegunką może blokować cię przed odwiedzaniem miejsc publicznych, czy też udaniem się w podróż. Kiedy jednak spróbujesz go przełamać, wywołasz tym samym reakcję stresową, która jeszcze bardziej wpłynie na twoje jelita, wzmacniając objawy. Stąd nie bez powodu, ponad 70% pacjentów, u których rozpoznano zespół jelita drażliwego, cierpi również na zaburzenia psychiatryczne.
Typowe objawy
Ponieważ zespół jelita drażliwego to nie jedyna choroba układu pokarmowego, stąd ważne, byś miał przynajmniej podstawową wiedzę na temat jej objawów. Dzięki temu nie tylko szybciej je zauważysz, ale też w sytuacji pojawianie się innych, dużo poważniejszych, odpowiednio wcześnie zgłosisz się do lekarza.
Do najważniejszych objawów zespołu jelita drażliwego należą:
- skurcze i bóle brzucha, nasilające się po jedzeniu i ustępujące po wypróżnieniu,
- biegunka,
- zaparcia,
- wzdęcia z uczuciem pełności i opuchnięcia.
By stwierdzić chorobę, objawy muszą się utrzymywać przez okres przynajmniej trzech miesięcy. Biegunki i zaparcia mogą występować osobno lub naprzemiennie.
Mogą też pojawiać się nudności, częstsze niż dotychczas oddawanie moczu, bóle mięśni, stawów i krzyża, bezsenność oraz wspomniana już wcześniej depresja i lęk.
Bywa, że objawy związane są z konkretnymi wyzwalaczami, do których należą alkohol, kofeina, pikantne i tłuste potrawy oraz stres i niepokój.
Masz niepokojące objawy przewodu pokarmowego? Udaj się do gastrologa w Inter-Med!
Kiedy udać się do lekarza?
Na wizytę do gastrologa powinieneś umówić się, gdy wspomniane wyżej objawy, utrzymywać się będą przez okres dłuższy, niż trzy miesiące. Choć wciąż nie ma lekarstwa ani skutecznej metody na całkowite wyleczenie zespołu jelita drażliwego, to z pomocą lekarza, możesz znacznie łagodzić objawy tej choroby.
Poza tym same bóle brzucha i zaburzenia rytmu wypróżnień, mogą wskazywać też na inne choroby organiczne. Tym bardziej, jeśli dodatkowo towarzyszy im zmniejszenie masy ciała, niedokrwistość, powtarzające się wymioty, czy krwawienie z przewodu pokarmowego
Badanie przeprowadzone przez lekarza, pozwoli jednoznacznie potwierdzić je lub wykluczyć. Jak przy wielu innych chorobach, tak i tu liczy się czas i wcześnie postawiona diagnoza.
Jak łagodzić dolegliwości związane z zespołem jelita drażliwego?
Każdy organizm jest inny, stąd konieczna jest twoja ścisła współpraca z lekarzem. Być może konieczna będzie zmiana nawyków żywieniowych i stylu życia, ale najpierw musisz poznać swoje indywidualne wyzwalacze objawów.
Oprócz zażywania przepisanych przez gastrologa leków możesz samodzielnie wpływać na przebieg choroby. Przede wszystkim przyjrzyj się temu, co jesz i jakie pojawiają się w następstwie tego objawy. Zwróć szczególną uwagę na reakcje organizmu po spożyciu wołowiny, pszenicy, soi, czy też surowych owoców i warzyw. Jeśli powodować będą wzdęcia i gazy, ogranicz ich spożycie. Dobrym pomysłem będzie wprowadzenie do diety gotowanych warzyw z dużą ilością błonnika. Do przygotowywanych dań, prócz dotychczas używanych przypraw, dodawaj kurkumę i zmielone siemię lniane.
Jeśli drażniąco działa na ciebie kawa, poszukaj łagodniejszego napoju, o podobnym działaniu pobudzającym.