Jak radzić sobie z traumą? To pytanie zadaje sobie w obecnych czasach coraz więcej osób na całym świecie. Praktycznie każdy z nas narażony jest dziś na działanie różnego rodzaju stresorów. Dzieci spotykają się z nimi w szkole, a dorośli w pracy i poza nią. Niepewna sytuacja społeczna i gospodarcza tylko zwiększa ilość sytuacji stresowych, które nie pozostają bez wpływu na nasze zdrowie psychiczne i fizyczne. Niektóre z przeżyć są tak silne, że zaburzają codzienne funkcjonowanie i nie bez powodu określane są mianem traumatycznych. Zapadają głęboko w pamięć, dogłębnie poruszają emocje, a ich skutki w różnej formie aktywują się w najmniej spodziewanym momencie.
Czym jest trauma? Jak ją rozpoznać u siebie i u bliskich? Czy możliwe jest, by poradzić sobie z nią bez pomocy specjalisty?
Czym jest trauma?
Trauma to reakcja organizmu na działanie stresorów, czyli czynników zewnętrznych o dużym ładunku emocjonalnym i wykraczających poza normalny zakres ludzkich przeżyć. Im większy stresor, tym trauma jest głębsza i trudniej się od niej uwolnić. Słowo „uwolnić” nie jest tu użyte przypadkiem, ponieważ jednym z objawów traumatycznych przeżyć (skutkiem tych najtrudniejszych jest najczęściej zespół stresu pourazowego), jest ich odtwarzanie. Może ono przyjąć postać powracających snów, najczęściej koszmarnych, intruzywnego wspominania traumy (niemożliwe do kontrolowania, automatycznie pojawiające się myśli związane z traumatycznym przeżyciem), czy też flashbacks (odczuwanie negatywnych emocji i stanów, związanych z przeżytym kiedyś traumatycznym wydarzeniem).
Stresory
Stresory to inaczej sytuacje, w których zostałeś poddany działaniu silnego stresu. Sytuacja, która go wywołała, może być związana bezpośrednio z tobą lub innymi osobami. Możesz też brać w niej czynny udział lub być jedynie świadkiem czy też odbiorcą traumatycznej informacji.
Do bardzo mocnych stresorów należą między innymi:
- wojna,
- atak terrorystyczny,
- kataklizm,
- bycie ofiarą napaści i przemocy na tle seksualnym,
- zobaczenie nagłej śmierci,
- tragiczny w skutkach wypadek samochodowy,
- diagnoza nieuleczalnej choroby,
- odniesienie ciężkich ran w sytuacji zagrażającej życiu.
Stresory mogą też przybrać łagodniejszą formę, co nie znaczy, że twoja reakcja będzie słabsza i łatwiej ci będzie poradzić sobie z jej skutkami. Mowa tu między innymi o utracie pracy, rozwodzie, bankructwie, dużych problemach finansowych, porzuceniu czy też pozostaniu bez dachu nad głową.
Objawy traumy
Podczas gdy wiele osób nie wie jak radzić sobie z traumą, inne nie są świadome, że takiej traumy doświadczyły. I choć nie nazywają tak stresorów, które stały się ich udziałem, to na co innego wskazują objawy charakterystyczne dla traumy. Dopóki osoby te nie odkryją ich prawdziwej przyczyny, nie będą chciały nic z tym zrobić, ani skorzystać z terapii.
Objawy najczęściej pojawiają się w zetknięciu z miejscem, osobami, dźwiękami, obrazami, zapachami i innymi czynnikami, które kojarzą się z traumatycznym przeżyciem.
Do objawów, które powinny zwrócić twoją uwagę, należą:
- nagły płacz, nieadekwatny do zaistniałej sytuacji,
- powracające myśli związane z traumatycznym przeżyciem, których nie jesteś w stanie kontrolować, co sprawia, że zakłócają skupienie na codziennych sprawach,
- przyspieszony oddech i bicie serca,
- drżenie rąk jak w sytuacji, gdy mocno się czegoś przestraszysz,
- wybuchy złości nieadekwatne do przyczyny,
- izolacja i wycofywanie się z dotychczasowego życia,
- powracające w snach wizje z traumatycznego przeżycia,
- natręctwa i zachowania obsesyjno-kompulsywne.
Im częściej przebywasz w miejscach związanych z traumą i narażony jesteś na bodźce, które uruchamiają wspomnienia, tym intensywniej możesz doświadczać objawów traumy.
Jak radzić sobie z traumą?
Trauma może skutecznie zaburzyć twoje dotychczasowe funkcjonowanie i wpłynąć na relacje z innymi. Im większy był stresor, tym trudniej uwolnić się od objawów i przywrócić w swoim życiu równowagę. Nie możesz jednak w nieskończoność unikać tematu związanego z traumą i kryć się z dala od wszystkiego, co ci ją przypomina. Ważne, byś nie był sam ze swoimi przeżyciami, ale znalazł kogoś, kto pomoże ci przez to przejść.
Jak radzić sobie z traumą w praktyce?
Bądź świadom uczuć i emocji
Walka z uczuciami tylko je wzmaga. Nie jesteś w stanie na dłuższą metę walczyć ze strachem, poczuciem winy, czy uczuciem straty, bo to wymaga dużych nakładów energii. Każda emocja potrzebuje zauważenia. Potraktuj ją jako posłańca, który ma dla ciebie ważną wiadomość. Pozwól mu przemówić. Dowiedz się, jaki jest cel strachu, który czujesz, przed czym cię chroni, co chce ci pokazać. I pozwól sobie czuć, to, co w danej chwili czujesz. W ten sposób niejako spuszczasz powietrze z napompowanego do granic możliwości balona.
Unikaj samotności
Towarzystwo osób, z którymi dobrze się czujesz, zmniejsza ryzyko pogorszenia się twojego samopoczucia i osaczenia przez dręczące cię myśli związane z traumatyczną przeszłością. Świadomość, że w każdej chwili możesz o tym z kimś porozmawiać, pomoże ci zachować większy spokój i zmniejszyć poziom hormonu stresu. Jeśli mieszkasz sam, pomyśl o przeprowadzce na jakiś czas do rodziny.
Znajdź osoby, które przeżyły to, co ty
Nie chodzi o znalezienie kogoś, z kim będziesz mógł poużalać się nad sobą i jeszcze bardziej pogrążyć w czarnych myślach. To raczej szansa na wzajemne motywowanie się do ruszenia naprzód. Już sama świadomość, że jest ktoś, kto doskonale rozumie, co czujesz i przeżywasz, zwiększa poczucie bezpieczeństwa. Z drugą osobą łatwiej też znaleźć sposób na łagodzenie poszczególnych objawów traumy.
Daj sobie czas
Nawet jeśli na ten moment nie wiesz, jak radzić sobie z traumą, daj sobie czas na poukładanie sobie wszystkiego w głowie. Twoje emocje są jak wzburzone morze i nie jesteś w stanie od razu zaakceptować tego, co się stało. Być może jeszcze długo nie będziesz umiał i niezbędna okaże się pomoc specjalisty. Daj sobie czas i pozwól przeżyć smutek oraz żałobę po stracie, niepewność po bankructwie, czy lęk przed wyjściem na miasto, gdzie doszło do napaści. Obserwuj jednocześnie, czy coś zmienia się w twoim odczuwaniu i sposobie radzenia sobie z myślami oraz emocjami. Gdyby okazało się, że jest coraz gorzej, podejmij kroki mające na celu skorzystanie z pomocy.
Kiedy skorzystać z pomocy po przeżyciu traumy?
Jeśli traumatyczne przeżycie było bardzo mocne, trudno poradzić sobie samemu z jego następstwami. Dlatego warto rozważyć skorzystanie z pomocy psychiatry lub psychologa. To wsparcie osoby, która wie, jak przeprowadzić cię przez ten trudny czas. Umie słuchać i ma doświadczenie w radzeniu sobie z traumą.
Co dokładnie powinno cię skłonić do umówienia się na wizytę?
Fachowa pomoc może okazać się niezbędna, gdy ma miejsce między innymi:
- nasilenie objawów traumy i destabilizujący wpływ na twoje codzienne życie,
- brak kontroli trudnych emocji, co bezpośrednio zagraża bezpieczeństwu twojemu i twoich bliskich,
- powtarzająca się agresja i akty przemocy wobec osób trzecich,
- myśli samobójcze,
- brak poprawy pomimo upływu czasu.
Pozwolenie sobie na przyjęcie pomocy to ważny krok w stronę zdrowia i powrotu to równowagi w życiu po traumie. Być może nigdy nie zniknie ona z twojej pamięci, ale ładunek emocjonalny z nią związany nie będzie miał już wpływu na twoje obecne życie.
Źródło: www.rcpsych.ac.uk
