Trudno wyobrazić sobie dziś medycynę bez radiologii, której różne formy, lekarze wykorzystują na każdym etapie leczenia. Za pomocą promieniowania rentgenowskiego, pola magnetycznego i ultradźwięków, mogą oni bardzo dokładnie diagnozować, a następnie monitorować przebieg leczenia. Mimo wielu korzyści, trzeba też pamiętać o możliwym negatywnym wpływie procesu obrazowania na organizm poddany badaniu.
Badania radiologiczne wykorzystujące promienie X
W tego rodzaju badaniach, obraz uzyskiwany za pomocą promieni rentgenowskich, powstaje na różnych nośnikach, czyli na błonie RTG, pokrytym związkami selenu detektorze albo płycie fosforowej. Błona RTG wymaga obróbki podobnej do negatywu fotograficznego, zaś w dwóch pozostałych przypadkach, obraz wyświetlany jest na ekranie monitora.
Co do szkodliwości, wiele zależy od ilości i jakości promieniowania oraz wrażliwości miejsca poddanego badaniu. Nie ma jednak tak zwanej bezpiecznej dawki promieniowania. Każda, szczególnie kiedy trafi na ważny punkt komórki, może uszkodzić DNA. Duże znaczenie ma tu dawka skumulowana w ciągu całego życia pacjenta. Gdy dojdzie do tego promieniowanie jonizujące, wynikające z obecności promieniowania kosmicznego, monitorów, zegarków, przyrządów pomiarowych, farb oraz naturalnych izotopów promieniotwórczych, poziom jej może być naprawdę duży.
Na promieniowanie X najbardziej narażone są nie tylko tkanki o znaczeniu metabolicznym, czyli tarczyca, jądra i jajniki, ale też dzieci i płód w łonie matki.
Oto badania radiologiczne, w których wykorzystywane jest promieniowanie rentgenowskie:
Mammografia
To jedno z najbardziej znanych kobietom badań piersi, dzięki któremu mogą one wykryć nowotwór we wczesnym stadium rozwoju. Odkąd jednak pojawiła się możliwość wykonania badania USG piersi, mammografię wykonuje się coraz rzadziej.
Radiografia
Skierowanie na prześwietlenie, czyli badanie RTG możesz otrzymać między innymi w przypadku zmian pourazowych, szczególnie stawów i kości, nasilonych zmian zwyrodnieniowych oraz chorób przewodu pokarmowego, oddechowego i moczowego.
Tomografia komputerowa (TK)
Badania radiologiczne to nie tylko zdjęcia, do których każdy zdążył się już przyzwyczaić. Do jednych z bardziej zaawansowanych form wykorzystania promieni X, należy tomografia komputerowa.
To bardzo nowoczesna metoda diagnozowania, której używa się w celu uzyskania wielowarstwowych przekrojowych obrazów ciała pacjenta. Stosuje się ją między innymi przy badaniu głowy, klatki piersiowej i jamy brzusznej, w obrazowaniu urazów i wykrywaniu zmian nowotworowych oraz zatorów i krwawień.
Pantomogram
Zdjęcie pantomograficzne stosowane jest w stomatologii. To panoramiczne zdjęcie kości szczęki, zębów, żuchwy, stawów skroniowo-żuchwowych i zatok szczękowych. Możesz się z nim spotkać również w sytuacji, gdy zdecydujesz się na założenie aparatu ortodontycznego.
Densytometria
Badanie to wykorzystywane między innymi w diagnostyce osteoporozy, pomaga ocenić gęstość mineralną kości, ryzyko złamań i skuteczność leczenia. Lekarze wykonują je głównie u kobiet po menopauzie, starszych mężczyzn i u osób, które doznały złamania nieskoenergetycznego.
Koronarografia
To inaczej prześwietlenie tętnic wieńcowych z podanym kontrastem. Możesz zostać skierowany na to badanie między innymi w ramach diagnostyki choroby niedokrwiennej serca.
Badanie ultrasonograficzne (USG)
Z pomocą USG lekarz może ocenić stan narządów oraz wykryć zmiany w organizmie, w tym nowotwory. Stosowane przez ginekologa, pozwala upewnić się co do prawidłowego rozwoju płodu.
Szkodliwości tego badania nie stwierdzono, choć ze względu na to, iż wykonuje się je zbyt krótko, nie można tego potwierdzić w kontekście efektów długoterminowych.
Jeśli jednak lekarz obsługujący urządzenie, wykonuje badanie w sposób prawidłowy, czyli krótkotrwale, w odpowiednich odstępach czasu i z niskim natężeniem fal, nie pojawiają się efekty uboczne. Jedyne „ale” pojawia się w przypadku diagnostyki stosowanej w ginekologii. Wynika to z badań przeprowadzonych w 2001 r. w Szwecji. Wynikało z nich, że jednym z efektów ubocznych USG była zwiększona liczba urodzeń chłopców z niewielkim defektem neurologicznym w postaci leworęczności.
Rezonans magnetyczny (MRI)
To podobnie jak USG, bardzo bezpieczne badanie radiologiczne stosowane w medycynie. Urządzenie, które służy do jego wykonania, wykorzystuje magnetyczne właściwości wody w organizmie, a dokładnie protony w jądrach wodoru. Wysyłają one fale, które docierają do czujników tomografu, a ten przetwarza je na przekrojowy obraz.
Rezonans magnetyczny pomaga diagnozować choroby ośrodkowego układu nerwowego i wykrywać guzy w tkankach miękkich oraz guzy narządów rodnych, serca i płuc.
Gdy chodzi o to badanie, nie ma potrzeby zachowywania szczególnych środków ostrożności, jak ma to miejsce w przypadku promieni rentgenowskich. Nie dochodzi tu bowiem do żadnych interakcji biologicznych w ciele badanego.
Aparat do rezonansu emituje promieniowanie o bardzo niskich częstotliwościach. W praktyce oznacza to, że nie uszkadza tym samym żadnego wiązania chemicznego w ciele i nie zaburza jego funkcjonowania.
Medycyna wciąż się rozwija i tym samym korzysta z najnowszych odkryć technologicznych. Stąd bardzo możliwe, że w niedalekiej przyszłości, badania radiologiczne przybiorą inne, jeszcze bezpieczniejsze, skuteczniejsze i prostsze w stosowaniu formy. Wszystko po to, by powrót do zdrowia odbywał się jak najmniejszym kosztem dla pacjenta i był efektem mało inwazyjnych i przyjaznych dla organizmu procedur medycznych.
